Γράφει ο Εμμανουήλ Σταθάκης, Δευτεροετής φοιτητής της Φιλοσοφικής και Παιδαγωγικής στο ΑΠΘ
ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΕΙΑ
Ο Σωκράτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 469 π.Χ., γιος του Σωφρονίσκου και της Φαιναρέτης . Ο πατέρας του επαγγελόταν λιθοξόος ενώ η μητέρα του μαία . Μέτα τον θάνατο των γονέων του ο Σωκράτης κληρονόμησε ικανοποιητικό μερίδιο περιουσίας δίνοντας του την άνεση να μην χρειαστεί να εργάζεται και να μπορεί να βιοποριστεί μαζί με την σύζυγο του την Ξανθίππη.
Ο Σωκράτης ασχολήθηκε σε σχετικά νεαρή ηλικία, υπολογίζεται περίπου στα δεκαεφτά του έτη με την φιλοσοφία μέχρις ότου διακριθεί στον πελοποννησιακό πόλεμο . Κατά την επιστροφή του από τον Πελοποννησιακό πόλεμο ασχολήθηκε για σύντομο χρονικό διάστημα με την πολιτική. Όμως τα γεγονότα που έλαβαν χώρα με το ολιγαρχικό καθεστώς των Τριάκοντα Τυράννων το 404 π.Χ, αρνούμενος να προχωρήσει στην σύλληψη ενός δημοκρατικού πολίτη, τον απώθησαν από την περαιτέρω ασχολία του με τον χώρο της πολιτικής.
ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΚΑΙ ΘΑΝΑΤΙΚΗ ΠΟΙΝΗ
Το έτος του 399 π.Χ ο Σωκράτης καταδικάστηκε σε θανατική ποινή για αθεΐα και διαφθορά της νεολαίας, κατηγορίες τις οποίες μήνυσε εναντίον του ο ποιητής Μέλητος , ο ρήτορας Λύκωνας και ο βυρσοδέψης Άνυτος . Στο δικαστήριο της Ηλιαίας, σύμφωνα με το έργο του Πλάτωνα «Σωκρατική απολογία», μετά την ψηφοφορία κατά την οποία 281 από τους 501 δικαστές τον έκριναν ένοχο τού δόθηκε η επιλογή να επιλέξει ο ίδιος την ποινή του . Ο Σωκράτης, όμως, χρησιμοποιώντας την ειρωνεία, η οποία ήταν σημαντική μέθοδος της διδασκαλίας του, πρότεινε τη σίτιση του στο πρυτανείο. Έτσι λοιπόν του δόθηκε το πρόστιμο των 30 μνων.
Η περιουσία του Σωκράτη δεν ξεπερνούσε τη μια μνα αλλά ο μαθητής του ο Πλάτωνας και άλλοι φίλοι του ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν το ποσό. Ο Σωκράτης ήθελε να διατηρήσει την αξιοπρέπεια του χωρίς ικεσίες και έτσι οδηγήθηκε στο δεσμωτήριο. Εκεί έμεινε 30 μέρες μέχρι την επιστροφή του ιερού πλοίου από τη παραδοσιακή γιορτή της Δήλου κατά την οποία ο νόμος απαγόρευε οποιαδήποτε θανατική ποινή. Πάρα τις παροτρύνσεις των μαθητών του να αξιοποιήσει αυτό το χρονικό διάστημα για να δραπετεύσει, ο Σωκράτης το αρνήθηκε κατηγορηματικά καθώς το θεωρούσε ενάντια στην διδασκαλία του για την ακολουθία των νόμων και έτσι ήπιε το κόνιο το στις 15 Φεβρουαρίου του 399 π.Χ.
Ο ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΣ ΣΤΟΧΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΩΚΡΑΤΗ
Ο Σωκράτης ενδιαφερόταν για τη πραγματική ουσία των πραγμάτων και σε αντίθεση με τους σοφιστές δεν το έκανε για χρησιμοθηρικούς λόγους . Ο φιλόσοφος στράφηκε στην αναζήτηση της αρχής κάθε ηθικής έννοιας , η οποία παραμένει αμετάβλητη από το πέρας του χρόνου , από τα ιστορικά γεγονότα , από κοινωνικές συνθήκες , καθώς και από τον τρόπο αντίληψης του ανθρώπου .Αναζήτησε απόλυτο και απέρριψε το σχετικό. Λέγεται, επίσης, για τον Σωκράτη ότι «κατέβασε τη φιλοσοφία από τα άστρα στη γη» δηλαδή με τη διδασκαλία του οι άνθρωποι έπαψαν να επικεντρώνονται με τα φυσικά φαινόμενα και άρχισαν να ασχολούνται με τον ίδιο τον άνθρωπο και την κοινωνία.
Οι μέθοδοι τις οποίες χρησιμοποιούσε ο Σωκράτης ήταν: η διαλεκτική, η μαιευτική, και η επαγωγική συλλογιστική μέθοδος. Η διαλεκτική μέθοδος πρόκειται για μια μορφή διαλόγου κατά την οποία ο Σωκράτης αφήνει τον συνομιλητή του να εκφράσει ελεύθερα την άποψη του θεωρώντας την σαν ολοκληρωμένη και θεμελιωμένη . Εν συνεχεία, μέσα από μια διαδικασία πολλών ερωτήσεων και απαντήσεων που αρκετές φορές κούραζαν τον συνομιλητή του επιχειρούσε με απλοϊκά παραδείγματα να τον οδηγήσει του στις ακραίες συνέπειες των απόψεων του, αποδεικνύοντας τη σαθρότητα των επιχειρημάτων του. Με αυτό τον τρόπο τον οδηγεί στην ανακάλυψη νέων συμπερασμάτων και νέα προσέγγιση της αλήθειας.
Από την άλλη ,στην μαιευτική μέθοδο διδασκαλίας ο Σωκράτης προσποιούταν ότι είχε πλήρη άγνοια για ένα θέμα και σε συνδυασμό με την ειρωνεία προσπαθούσε με συνεχείς ερωτήσεις προς τον συνομιλητή του να του παρουσιάσει ο ίδιος την αλήθεια δηλαδή να την εκμαιεύσει . Συγκεκριμένα , ο Σωκράτης ισχυριζόταν ότι καμία φιλοσοφική θεωρία δεν γέννησε ο ίδιος αλλά σαν μαία παίρνοντας τον ρόλο της συνείδησης, βοηθάει τον συνομιλητή του να «γεννήσει» αυτός την αλήθεια . Αυτό σημαίνει πως ο φιλόσοφος πιστεύει πως ο άνθρωπος γνωρίζει την αλήθεια ασυνείδητα και μέσω της φιλοσοφικής σκέψης προσπαθεί να τον βοηθήσει να την ξανά θυμηθεί.
Τέλος, με την επαγωγική συλλογιστική μέθοδο ο Σωκράτης χρησιμοποιούσε απλοϊκά παραδείγματα από την καθημερινή ζωή και την εμπειρία και είχε ως στόχο την εξαγωγή καθολικών συμπερασμάτων όπως για παράδειγμα τον πλήρη ορισμό του καλού και του κακού , της ομορφιάς και της ασχήμιας , της σωστής και της λάθος μορφής διακυβέρνησης .
Ο Σωκράτης υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες μορφές για την πρόοδο της φιλοσοφίας όσο στην Ελλάδα όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Η διδαχή του αποτέλεσε καταλυτικό παράγοντα στην εξέλιξη της δυτικής φιλοσοφίας πάνω στην οποία βασίστηκαν πολλοί φιλόσοφοι αλλά και επιστήμονες μεταγενέστερων εποχών .Με βάσει τα μέχρι τώρα δεδομένα , δεν υπάρχει κανένα γραπτό από τον ίδιο και οποιαδήποτε πληροφορία γνωρίζουμε για τον Σωκράτη προέρχεται από έργα του μαθητή του Πλάτωνα μέσω διαλόγων με άλλους φιλοσόφους καθώς και άλλοι φιλόσοφοι ανέλαβαν την πρωτοβουλία να γράψουν για τον Σωκράτη .
