Γράφει ο Δημοσθένης Δαββέτας, Καθηγητής Φιλοσοφίας της Τέχνης ,ποιητής, εικαστικός, γεωπολιτιστικός αναλυτής.

Ήταν Τετάρτη 19 Σεπτεμβρίου του 1821 όταν η παρισιήη Εφημερίδα La Quotidienne, ανήγγειλε τον θάνατο του πρίγκηπα Δημητρίου Κομνηνού . Μ’ αφορμή τον θάνατο του ,la parisienne ,μεταφέρει μια συζήτηση – πληροφορία ,για την παρακμή και το μεγαλείο της οικογενείας των Κομνηνών στο έργο του Lebeau ,” l’histoire du Bas-Empire”.

Ποιος ήταν όμως ο πρίγκηπας Δημήτριος Κομνηνός και για ποιους λόγους αξίζει να να ‘χουμε κάποιες πληροφορίες για την ζωή και την προσωπικότητα του; Κατά την ταπεινή μου άποψη τα σημεία που ενδιαφέρουν αυτό το άρθρο είναι κυρίως μεταξύ άλλων μια ακτινογραφία της προσωπικότητας του, για το πως δηλαδή πεισματικά κι υπομονετικά έπεισε τους Γάλλους οτι πίσω από το όνομα Στεφανόπουλος που ως τοτε και για δυο περίπου αιώνες επισήμως χρησιμοποιούσε η οικογενεια του ,(Stephanopoli) ,κρυβόταν το πραγματικό τους όνομα, αυτό των Κομνηνών, απογόνων των αυτοκρατόρων Κομνηνών του Βυζαντίου. Κι ακόμη ότι, εκτός του οτι βοήθησε με τις γνώριμιες του τον Μ. Ναπολεοντα να γραφτεί στην στρατιωτική σχολή ecole militaire στο Παρίσι, υπήρξε επίσης κηδεμόνας του την περίοδο της φοίτησης του εκεί κι επιπλέον ηταν ο απεσταλμένος του Βοναπάρτη οταν έγινε αυτοκράτορας στην Μάνη, για να προετοιμάσει την ελληνική επανάσταση.

Στα στοιχεία υπάρχουν σίγουρα λογική ερωτήματα που πρέπει να τεθούν.

Ο Δημήτριος Στεφανόπουλος μια μέρα μαθαίνει απο τον πατέρα του Κωνσταντίνο την ιστορία της οικογενείας του .Εμαθε οτι λέγονταν Κομνηνοί κι ηταν απόγονοι αυτοκρατορικής οικογενείας. Η Ιστορία εχει σε γενικές γραμμές ως εξής.

Οταν οι Τούρκοι δεέκα περίπου χρόνια μετά την πτώση της Πόλης ,κατάλαβαν το τελευταίο βυζαντινό κυρίαρχο κομμάτι ,την Τραπεζούντα , ζήτησαν απο τον αυτοκράτορα Δαυίδ Κομνηνό ,ύποπτο γι’ αντιτουρκικές ενέργειες και την οικογενειακή του ν’ αλλαξοπιστήσουν για να τους χαρίσουν την ζωή Αυτοι αρνήθηκαν κι ο Μωάμεθ σκότωσε αυτον και τα παιδιά του την δε πανέμορφη γυναίκα του Ελένη την πήρε στο χαρέμι του. Απο αυτήν την σφαγή για κάποιους λόγους κατάφερε να ξεφύγει ένας γιος της οικογένειας ο Νικηφόρος Κομνηνός. Αφού αυτος περιπλανήθηκε σε διάφορα μέρη , τελικά κατέληξε στην Μάνη κι επέλεξε να εγκατασταθεί εκεί. Οι σκληροτράχηλοι, αγωνιστές, ελεύθεροι Μανιάτες, που παντα διατράνωναν τη Σπαρτιατική ρίζα τους με περηφάνια, γοήτεψαν τον Νικηφόρο, ο οποίος ένοιωσε κοντά τους και ασφάλεια κι εμπιστοσύνη μιας κι ο ίδιος έδειχνε να θέλει να συνεχίσει ανα πάσα στιγμή τον αγώνα εναντίον των Τούρκων.

Αναλόγως γοητεύτηκαν κι από αυτόν και οι Μανιάτες- Σπαρτιάτες.

Η ηθική και συμβολική παρουσία του γιου του τελευταίου αυτοκράτορα Κομνηνού, είχε μεγάλη σημασία γι’ αυτούς. Όμως όπως δείχνουν και τα στην συνέχεια γεγονότα ήταν κι η όλη προσωπικότητα και δράση του Νικηφόρου που επίσης τους κέρδισε. Παντρεύτηκε εκει την Ελένη ( συνώνυμη της μητέρας του ), κόρη του προκρίτου της Μάνης Πέτρου Λασβούρη. Υπάρχει το αποδεικτικό έγγραφο του γάμου του στην Μάνη .Όπως υπάρχει και το ανάλογο έγγραφο της βάπτισης του γιου του ,στον οποίο έδωσε το όνομα Αλέξιος Ζ. ( Προφανώς ως συνέχεια στο Αλέξιος Ε που ήταν ο ξάδελφος του και στο Αλέξιος ΣΤ που ήταν ο αδελφός του.).

Έχοντας πια γερές οικογενειακές ρίζες στην Μανη ο π’αντα ως τοτε επονομαζόμενος Νικηφόρος Κομνηνός, δόθηκε με αγάπη στην νεα του πατρίδα, διαπρέποντας ως στρατιωτικός και πολιτικός ηγέτης. Τίμησε οπως όλες οι μαρτυρίες μας λένε, (υπάρχουν τ’ ανάλογα επίσημα έγγραφα της εκλογής του ) με τον καλύτερο τρόπο τον τίτλο του πρωτογέροντα που του απενεμήθηκε. Αυτος λοιπόν ήταν ο γενάρχης των Κομνηνών της Μάνης.

Κι ο Αλέξιος Ζ κι ο γυιός του ο Στέφανος, διακρίθηκαν σε μάχες κατά των Τούρκων. Ο Στέφανος ειδικά το 1545 φάνηκε πανάξιος στις επιθέσεις των Τούρκων απο Θαλάσσης. Ηταν τότε που ο αδελφος του Στέφανου ο Κωνσταντίνος ο Α άλλαξε τ’ονομα του κι έγινε Στεφανόπουλος. ( Ο Στέφανος απο την Πόλη -Stefano-poli , που κρυβόταν πισω απο το παραδοσιακό πελοποννησιακό όνομα Στεφανόπουλος, ηταν ενα παιχνίδι που μόνο οσοι μπορούσαν ν’ αντιληφθούμε τις λεπτές αποχωρήσεις κι έννοιες των λέξεων μπορούσαν να το αντιληφθούν ).Να ταν ο φόβος του να μην γίνεται πια ως στόχος απο τους Τούρκους λόγω της αυτοκρατορικής του ρίζας; Να ταν το ότι ήθελε να μην είναι διαφορετικός και να’ναι το ίδιο με τους συντοπίτες του; Να ταν κατι άλλο; Ο,τι και να ταν το όνομα άλλαξε κι απο τοτε η οικογένεια συνεχίζει ως Στεφανόπουλοι.

Το 1672 ο Κωνσταντίνος ο Δ, παντρεύεται μια κοπελλα που προκάλεσε την ζήλεια της άλλης σπουδαίας του όπου οικογένειας ,των Γιατραίων ( αυτοί που στην Ιταλία μετονομάστηκαν στα ιταλικά ως medici, οι γνωστοι μας ως Μείικοι). Αποτέλεσμα της ζήλειας αυτής ήταν να φοβηθούν οι Στεφανόπουλοι οτι οι Γιατραιοί θα τους καταδώσουν στους Τούρκους,οι οποίοι θα έμπαιναν στην Μάνη κι έτσι θα συλλαμβάνονταν και θα σκοτώνονταν. Κι φόβος επανάληψης του αφανισμού της οικογένειας ,όπως ο πρόγονος τους Δαυίδ Κομνηνός, τους έφερε μπροστά σ’ένα βασικό δίλλημα: τι θα εκαναν;
Αποφάσισαν νε μεταναστεύσουν.

Με φίλους και συγγενείς ξεκίνησαν πάνω σε πλοία για Σικελία. Εκεί όμως, βρήκαν εμπόλεμη κατάσταση κι έτσι πήγαν στην Γενουα. Απο εκεί κατόπιν συμφωνίας με τις αρχές έφυγαν και πήγαν στην Κορσική. Στο νησί όπου έγινε ο νέος τους τόπος συγκρούστηκαν με τους ντόπιους. Ομως τις λεπτομέρειες αυτής της επικής πορείας θα τις γράψω σ’ ενα αλλο άρθρο μου.
Στην Κορσική έζησαν ως Στεφανοόπουλοι.Και συμμετείχαν με αυτο το όνομα στα κοινωνικά κι ιστορικά δρώμενα του νησιού έχοντας πρωταγωνιστικό ρόλο. Εκεί κάποια στιγμή, ένας απο τους Στεφανόπουλους ο Κωνσταντίνος, εκμυστηρεύτηκε στον γιο του Δημήτριο την ιστορία τους ,την ιστορία των εξόριστων Κομνηνών, προσκομίζοντας του και τ’ απαραίτητα στοιχεία .

Του έδωσε όμως την πιεστική συμβουλή να μην μιλήσει ποτέ ανοιχτά για την ιστορία τους . Θα ‘πρεπε να μείνει οικογενειακή μόνο υπόθεση. Είχαν περάσει τόσες ταπεινώσεις στην Κορσική ,” είμσστε υποκείμενα της Γενουας” του έγραψε χαρακτηριστικά, συμβουλευόντας τον οτι οπως για αιώνες ήταν προσεκτικοί με τους Τούρκους το ιδιο προσεκτικοί έπρεπε να’ναι με τους Κορσικανούς ώστε καθε τέτοια πληροφορία να μην γύριζε μπούμερανγκ φθονου κι ίσως χλευασμου εναντιον τους. Το σύνδρομο του κατ’ανάγκην μετανάστη, αυτου που δίχως πατρίδα και φόβο για την ταυτότητα του ,υποχρεώνεται να κρύβεται και να προσαρμόζεται στις συνθήκες δίχως να προκαλεί η να στρέφει πανω του τα φώτα της δημοσιότητας, ηταν έντονο στην οικογένεια παρότι περηφανευόντουσαν για το Μανιάτες .Οι πιέσεις που είχαν δεχτεί απ την καθολική εξουσία και την παπική αυλή ώστε να εγκαταλείψουν την θρησκεία τους και να υπηρετήσουν την ηγεσία του Πάπα , τους είχαν κάνει να ειναι ενωμένοι και προσεχτικοί στον τρόπο ζωής τους. Μάλλον λοιπόν κακό θα πρόσθετε το ” Κομνηνοί” με αυτοκρατορική ρίζα, παρα καλό.

Ο Δημήτριος όμως αρνήθηκε αυτήν την στάση. Θέλησε να διεκδικήσει την χαμένη υπερηφάνεια τους. Κι άρχισε αμέσως να μαζεύει όλα τα στοιχεία ώστε να ξανακερδίσει ο,τι τους ανήκε ιστορικά και πραγματικά. Αφού βρήκε τα απαραίτητα έγγραφα, τα παρουσίασε στον Γάλλο βασιλιά Λουδοβίκο τον δέκατο έκτο. Κι αυτός αφου με τον αρμόδιο συνεργάτη του γι’αυτες τις υποθέσεις, τα εξέτασε αποφάνθηκε ότι ήταν γνήσια. Έτσι ο Δημήτριος Στεφανόπουλος πήρε απο τον βασιλιά τις περίφημες επιβεβαιωτικές επιστολές les letters patentes κι έγινε εκ νέου πρίγκηπας Κομνηνός απολαμβάνοντας αμέσως όλων των προνομίων της βασιλικής αυλής. Αποκαταστάθηκε η χαμένη του ταυτότητα και ξανάδωσε στην οικογένεια του την δυνατότητα να’ναι περήφανη για την αυτοκρατορική καταγωγή της.

Αυτός λοιπόν ο πρίγκιπας Δημήτριος Κομνηνός και βοήθησε τον Μ. Ναπολέοντα να μπει στην στρατιωτική σχολή αλλα και υπήρξε κηδεμόνας του οταν ο νεαρός τοτε Βοναπάρτης ήταν σπουδαστής εκεί . Ποια ήταν η επίδραση του στον Βοναπάρτη; Σίγουρα άμεσα η έμμεσα σημαντική. . Γιατί ο Ναπολέοντας εκτός του ότι άκουγε γύρω του να μιλούν ελληνικά, εκτός του αποκαλούσε τον Δημήτριο Κομνηνό ” Θειε” ,εκτος του οτι τον είδε να ιδρύει εναν οργανισμό με το όνομα ” L’ Hotel de la Langue Grecque”, που εργάστηκε για την ελευθερία της Ελλάδας , ενα ίδρυμα προπομπό της Φιλικής Εταιρείας, τον είδε επίσης στις συνεχείς συναναστροφές τους να’ ναι γνωστής μιας πλούσιας ελληνικής βιβλιογραφίας, είτε ως προσωπικές γνώσεις είτε ως κάτοχος της σπάνιας συλλογής βιβλίων που είχε κληρονομήσει με την μορφή βιβλιοθήκης απο τον ιερωμένο αδελφό του.

Τα χα να ταν αυτές οι επιδράσεις που ώθησαν τον μόλις 15 ετών Μ. Ναπολέοντα να γράψει το πρώτο του δοκίμιο περί της σπαρτιατικής αγωγής των νεαρών Μανιατών που έστειλε στον Γάλλο υπουργό ώστε να εκπαιδεύονται έτσι οι Γάλλοι στρατιώτες ;

Γιατί να ενδιέφερε τον νεαρό μετέπειτα μεγάλο στρατηλάτη η αγωγή των νεαρών Μανιατών; Δεν είχε αλλά θέματα ν’ ασχοληθεί; Δεν μπορούσε να γράψει για τόσα ζητήματα που αφορούσαν την Ελλάδα που τόσο τον ενδιέφερε; Ειναι μονο σύμπτωση το ότι οι Στεφανόπουλο ι- Κομνηνοί ήταν Μανιάτες που ήρθαν στην Κορσική ,στην πρωτεύουσα της οποίας το Αιάκιο ,γεννήθηκε ο Μ. Ναπολέοντας κι η οινογένεια του ηταν γείτονες με την οινοέενεια των Στεφανόπουλων – Κομνηνών; Τα ερωτήματα αυτά θα τα δούμε πιο αναλυτικά σε ενα επόμενο άρθρο μου.