Η Όλγα Ποζέλη απαντά στις ερωτήσεις του Κωνσταντίνου Μανίκα, με αφορμή τη νέα παράσταση με τίτλο “Μνήμη Καπούτ” την οποία σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί.

– Μια παράσταση με τίτλο “Μνήμη Καπούτ”. Τι να περιμένει να παρακολουθήσει ο θεατής;

Θα δει να ξετυλίγονται μπροστά του, αληθινές ιστορίες απλών ανθρώπων που έζησαν στην Θεσσαλονίκη από το 1931 μέχρι και το 1980. Αφηγητές άλλες φορές οι πρωταγωνιστές τους, άλλες ένας τυχαίος μάρτυρας και άλλες ο ίδιος ο συγγραφέας.
Και ανάμεσα στις αφηγήσεις, εμβόλιμα αποσπάσματα από ρεπορτάζ των εφημερίδων ή από ιατροδικαστικές εκθέσεις.
Στην σκηνή οι ηθοποιοί, δημιουργούν το αστικό τοπίο με μόνα εργαλεία τους τους ήχους της φωνής τους και του σώματός τους.

Το στοίχημα για μένα ήταν αυτή η χειροποίητη σκηνική κατασκευή.

Και είχα την τύχη να έχω πολύ σημαντικούς συνεργάτες. Τους ηθοποιούς μου, την Ιζαμπέλλα Κυριαζή, τον Γιώργο Ντούση και τον Αλέξανδρο Ζαχαρέα. Τον μουσικό μου Γιώργο Κασαβέτη, την χορογράφο Μάρθα Κλουκίνα και τον σκηνογράφο, και μόνιμο συνεργάτη της ΝΟΗΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ, Κωστή Δάβαρη.

– Βασισμένη στην ποιητική συλλογή Γιάνννης Μαρία Χένριξ του Σάκη Σερέφα. Πώς έγινε η επιλογή και η προσαρμογή του ποιητικού λόγου στις θεατρικές ανάγκες;

Στα 22 χρόνια που μετράει η ομάδα μας, έχουμε πολλές φορές ασχοληθεί με μη θεατρικά κείμενα. Έχουμε διασκευάσει λογοτεχνικά έργα και έχουμε εντάξει και ποίηση στις παραστάσεις μας, με κορυφαία στιγμή την ποίηση της Wislawa Szymborska.

Η ποίηση του Σερέφα έχει κάτι πολύ ιδιαίτερο. Η γλώσσα της είναι απλή, καθημερινή, η ομοιοκαταληξία χαλαρή και πολλές φορές ηθελημένα «άτεχνη» με ένα ιδιότυπο χιούμορ να την διατρέχει.

Με εκφράζει απόλυτα αυτή η τη μείξη τραγικού και παράξενα αστείου.

– Ένας περιπατητής παρατηρεί την πόλη. Ποια θέματα, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, αναδεικνύονται;

Η ιστορία μιας πόλης δεν είναι μόνο τα μεγάλα γεγονότα που καταγράφονται στα σχολικά βιβλία. Είναι και οι ιστορίες απλών ανθρώπων της διπλανής πόρτας. Στους δρόμους της, όπως λέει και ο Σερέφας, αναμιγνύεται η μικρή, η ατομική βία, με την μεγαϊστορία και την κοινωνική ιστορία της πόλης. Η πράξη αυτή υπόμνησης των ιστοριών των απλών ανθρώπων, αποτελεί για μας μιαν ελεγεία και όχι μια νεκρολογία.

– Μπορεί να γίνει η τέχνη το παράθυρο προς έναν καλύτερο κόσμο;

Όντας αυτήν την εποχή βυθισμένη στο έργο του Σερέφα, θα αρκεστώ να απαντήσω στην ερώτησή σας με τα λόγια του:
«Η συνείδηση του θανάτου, πλουτίζει και βαθαίνει τη βίωση της ζωής και τη μνήμη της πόλης κι ο άνθρωπος αλλιώς πια διασχίζει την καθημερινότητά του, έχοντας διδαχθεί το μέγιστον μάθημα που μπορεί να προσφέρει η ποίηση, την ανθρωπινότητα».

– Η “Νοητή Γραμμή” έχει μια πολυετή πορεία. Πώς προέκυψε η δημιουργία της και ποια τα μελλοντικά σχέδια της;

Οι περισσότερες δουλειές μας ανήκουν στο είδος αυτό του θεάτρου που ονομάζεται Θέατρο της Επινόησης (devised theatre). Οι ομάδες που το επιλέγουν δεν έχουν ως πρωταρχικό τους στόχο την εμπορική επιτυχία. Αντιθέτως, κάνουν θέατρο στην προσπάθειά τους να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους και αυτής των θεατών τους. Ανάμεσα σε αυτούς υπάρχουν οι πιο εξωστρεφείς, οι οποίοι εξερευνούν την ανθρώπινη κατάσταση μέσα στην κοινωνία, αναλύουν τους κοινωνικούς θεσμούς, μελετούν τα πολιτικά θέματα και οι πιο εσωστρεφείς τους οποίους τους απασχολούν ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε, που αισθανόμαστε, που σκεφτόμαστε, η δομή της σκέψης, η φύση της συνειδητότητας, ο εαυτός σε σχέση με την τέχνη. Σ’ αυτούς τους τελευταίους ανήκουμε κι εμείς, στην ΝΟΗΤΗ ΓΡΑΜΜΗ.

Και σίγουρα δεν είναι εύκολο να επιβιώσεις στον στίβο του θεάτρου, αλλά δεν έχουμε παράπονο. Επιχορηγούμαστε από το Υπουργείο Πολιτισμού από το 2001 και ταξιδεύουμε αδιάλειπτα σε φεστιβάλ του εξωτερικού από το 2010: από το Ιράν και το Βιετνάμ μέχρι την Λιθουανία και τα Αραβικά Εμιράτα! Αυτό που μας γοητεύει πάνω απ’ όλα είναι όταν συναντούμε την ίδια δίψα για την τέχνη αλλά και τους ίδιους προβληματισμούς, ακόμα κι όταν μας χωρίζουν ωκεανοί!

– Πόσο αλλάζει η οπτική ενός ηθοποιού όταν αναλαμβάνει τον ρόλο του σκηνοθέτη;

Ξεκίνησα ως ηθοποιός. Το μικρόβιο της σκηνοθεσίας με βρήκε αργότερα, στις μεταπτυχιακές μου σπουδές στο Λονδίνο. Τώρα πια οι δύο μου ιδιότητες, της ηθοποιού και της σκηνοθέτη, έχουν γίνει στο μυαλό μου ένα. Ίδρυσα την ομάδα στα τέλη του 1999 και στην αρχή ήταν πολύ δύσκολο το να είμαι και μέσα στην δουλειά και να έχω ένα τρίτο μάτι απ’ έξω, αλλά με το πέρασμα του χρόνου έμαθα να εμπιστεύομαι το ένστικτο μου και τους συνεργάτες μου. Η διαδικασία δημιουργίας μιας παράσταση είναι άλλωστε μια ολιστική εμπειρία.

– Ποιο είναι το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό όνειρο σας;

Το μόνο καλλιτεχνικό όνειρό μου είναι να έχω την δυνατότητα να εξασκώ την τέχνη μου. Δεν ονειρεύομαι ρόλους ή μεγάλα κείμενα. Ακολουθώ το ένστικτό μου και αφήνομαι στην ζωή, η οποία φέρνει στον δρόμο μου σημαντικούς ανθρώπους και θέματα που ζητούν τον σκηνικό αφηγητή τους.

– Πιστεύετε στη μοίρα ή την τύχη;

Σ’ αυτήν την ερώτηση θα σας απαντήσω με ένα ποίημα της Wislawa Szymborska, μεταφρασμένο από τον αγαπημένο φίλο και συνεργάτη, Γιώργο Τζεδόπουλο:

ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΣΕ

Θα μπορούσε να έχει συμβεί.
Έπρεπε να συμβεί.
Συνέβη νωρίτερα. Αργότερα.
Πιο κοντά. Πιο μακριά.
Συνέβη, μα όχι σε σένα.

Σώθηκες γιατί ήσουν ο πρώτος.
Σώθηκες γιατί ήσουν ο τελευταίος.
Μόνος. Με άλλους.
Στα δεξιά. Στα αριστερά.
Επειδή έβρεχε. Επειδή είχε σκιά.
Επειδή είχε λιακάδα.

Ήσουν τυχερός – υπήρχε ένα δάσος.
Ήσουν τυχερός – δεν υπήρχαν δέντρα.
Ήσουν τυχερός – μια τσουγκράνα, ένας γάντζος, ένα δοκάρι, ένα φρένο,
μια κολώνα, μια στροφή, μερικά εκατοστά, μια στιγμή.
Ήσουν τυχερός – ακριβώς τότε έφερε το κύμα μια σανίδα.

Συνεπώς, διότι, αν και, παρόλο.
Αν ένα χέρι, ένα πόδι,
έναν πόντο παραπέρα, ένα δευτερόλεπτο πριν
την κακιά στιγμή.

Είσαι εδώ, λοιπόν; Ακόμα ζαλισμένος από έναν άλλο ελιγμό, μια παρά τρίχα σωτηρία, μια αναστολή;
Μια τρύπα στο δίχτυ και ξεγλίστρησες;
Μένω κατάπληκτος. Άφωνος.
Άκου
πως χτυπάει μέσα μου η καρδιά σου.