Γράφει ο Βαγγέλης Αντωνιάδης
Η τεράστια και συνάμα πολύπλευρη σημασία έχει για την παγκόσμια ιστορία ο ελληνικός κόσμος της αρχαιότητας εστιάζεται στον πολιτισμό που δημιούργησε. Αυτός ο ελληνικός πολιτισμός της κλασικής αρχαιότητας και όχι μέσο, υπήρξε ένα από τα θεμέλια του ευρωπαϊκού πολιτισμού.
Ο ελληνικός πολιτισμός έφτασε σταδιακά στην ακμή του αφού σε προηγούμενες περιόδους είχαν δημιουργηθεί στην ανατολή και κυρίως στην Αίγυπτο και την Μεσοποταμία, άλλοι πολιτισμοί.
Για πολλούς ιστοριογράφους δεν υπήρξε απολύτως καμία επίδραση των πολιτισμών της Ανατολής στον ελληνικό πολιτισμό, ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως όχι απλά υπήρξε αλλά είχε καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση του ελληνικού πολιτισμού.
Η επιστημονικά θεμελιωμένη αντίληψη των σχέσεων του ελληνικού πολιτισμού με τους πολιτισμούς της ανατολής έγινε εφικτή στην διάρκεια του 19ου αιώνα. Αρχικά γιατί με την αποκρυπτογράφηση των ιερογλυφικών και των επιγραφών σε σφηνοειδή γραφή έγινε διεξοδικότερα και με μεγαλύτερη εμβάθυνση και ανάλυση η ιστορία των ανατολικών λαών της αρχαιότητας αλλά και γιατί οι συστηματικές ανασκαφές έφεραν στο φως περισσότερα στοιχεία τόσο για την προϊστορική περίοδο όσο και για την ύστερη περίοδο των σκοτεινών αιώνων της ελληνικής αρχαιότητας.
Αμιγώς στο πεδίο της ιστορικής καταγραφής διαπιστώθηκε πως ό,τι καλύτερο και υψηλότερο είχαν οι Ελληνες το δημιούργησαν οι ίδιοι με τις δικές τους πνευματικές δυνάμεις.
Όμως είναι σαφές πως παρέλαβαν ορισμένα ξένα πολιτισμικά στοιχεία και προσάρμοσαν στον δικό τους πολιτισμό.
Όμως είναι σαφές πως ο πολιτισμός της Αιγύπτου και της Πρόσω Ασίας και κυρίως της Μικράς Ασίας, σε σημαντικές περιόδους της ελληνικής ιστορίας επέδρασαν στον ελληνικό πολιτισμό, ιδιαίτερα στους τομείς της τέχνης και της τεχνικής. Ενώ αντίστροφα, ο ελληνικός πολιτισμός, ιδιαίτερα στην ελληνιστική εποχή, δηλαδή την εποχή που ακολούθησε τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου είχε ισχυρή επίδραση στους πολιτισμούς της ανατολής.
Επομένως η μελέτη των ανατολικών λαών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την κατανόηση του ελληνικού πολιτισμού και ευρύτερα της ελληνικής ιστορίας καθώς οι Ελληνες σε κομβικές ιστορικές περιόδους ήρθαν σε στενή επαφή με την ανατολή και στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής. Όπως είναι απαραίτητη η γνώση της ρωμαϊκής ιστορίας για την ύστερη περίοδο του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
Είναι προφανές άλλωστε πως στην επιστημονική έρευνα κερδίζει συνεχώς έδαφος η αντίληψη πως η αρχαία ιστορία οφείλει να συμπεριλάβει ολόκληρο τον Μεσογειακό χώρο ακόμα και την αρχαία ανατολή.
