Ο συνθέτης Δημήτρης Μαραμής απαντά στις ερωτήσεις του Κωνσταντίνου Μανίκα, με αφορμή τα δυο νέα του έργα που παρουσιάζονται αυτό το διάστημα στο ελληνικό κοινό. Το λαϊκό ορατόριο “Παλιγγενεσία” και την όπερα “Καπετάν Μιχάλης”
1. Ένα λαϊκό ορατόριο για την εθνική Παλιγγενεσία με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας. Με ποο τρόπο προσεγγίσατε συνθετικά τη μεγάλη ιστορική επέτειο;
Το ερώτημα που ανέκυψε σχετικά με τη δημιουργία ενός μουσικού έργου με θέμα την Επανάσταση του 1821 ήταν: “πώς συναντά η Τέχνη την Ιστορία;” Και η απάντηση που δόθηκε ήταν: “μέσω της συγκίνησης που προκύπτει από τα δραματικά γεγονότα της Ιστορίας”. Έχοντας στο μυαλό μου τη δομή της αρχαίας αττικής τραγωδίας, και με θεμέλιο τον διάλογο ανάμεσα στον χορό και στον υποκριτή, συνέθεσα ένα λαϊκό ορατόριο βασισμένο στον ελληνικό ποιητικό λόγο που εμπνέεται από τον Αγώνα του 1821 αλλά και από κάθε οικουμενικό αγώνα για την Ελευθερία. Είναι ένα έργο, μελωδικό, λυρικό, ευαίσθητο, ποιητικό. Στόχος μου είναι να διεγείρει αισθήματα και σκέψεις που αφορούν τον οικουμενικό αγώνα για ελευθερία.
2. Κι επίσης μια όπερα εμπνευσμένη από τον Καπετάν Μιχάλη του Καζαντζάκη με πρωτοβουλία της Περιφέρειας Κρήτης. Πώς κατορθώσατε να “μεταφράσετε” μουσικά τα εμπνευσμένα λόγια του κορυφαίου λογοτέχνη;
O Καπετάν Μιχάλης είναι η πορεία της απελευθέρωσης του ανθρώπου από την ύλη στο πνέμα. Όταν ο άνθρωπος είναι αληθινά λεύτερος, αγγίζει το Θεό, δηλαδή γίνεται ένα με την ίδια τη φύση. Στον Καπετάν Μιχάλη πίσω από τη λέξη Κρήτη κρύβεται η λέξη ελευθερία. Ακραίοι χαρακτήρες, έντονες καταστάσεις, κι ένας παράνομος έρωτας-δαίμονας που υποβόσκει συνέχεια και υπονομεύει τα πάντα. Το μουσικό θέατρο έχει ανάγκη από τροφή δυνατών και παθιασμένων καταστάσεων, ώστε η μουσική να τα απογειώνει δραματικά. Είναι λαϊκή όπερα καθώς κινούμαι σε κλίμακες που είναι βασισμένες σε λαϊκούς δρόμους, ανατολίτικες κλίμακες, αλλά και μία μίξη φωνών έντεχνου και λυρικού τραγουδιού με ενίσχυση όσον αφορά τον ήχο.
3. Πείτε μας λίγα λόγια για τη συνεργασία με σημαντικούς συντελεστές αυτών των προσπαθειών, όπως ο Κώστας Μακεδόνας κι ο Γρηγόρης Βαλτινός;
Και οι δύο παραπάνω καλλιτεχνικές συναντήσεις ήταν ευτυχείς συνεργασίες. Ο Κώστας Μακεδόνας είναι ένας πολύ καλός τραγουδιστής, ένας μουσικός που έχει πλήρη αίσθηση του μέτρου και της σωστής αισθηματικής έντασης, κατανοεί το λόγο που ερμηνεύει και είναι εξαιρετικός συνεργάτης, ενώ διαθέτει χιούμορ, που για ‘μένα είναι ύψιστο δείγμα πολιτισμού. Αντίστοιχα ο Γρηγόρης Βαλτινός, είναι ένας μεγάλος, χαρισματικός ηθοποιός, όπου η φωνή του και η σκηνική του παρουσία είναι καθηλωτικές. Όμως είναι η καλή χημεία που έχουμε με τον Γρηγόρη, ο οποίος εκτιμά και κατανοεί τη μουσική μου, κι εγώ από τη μεριά μου είμαι ανοιχτός στην ανταλλαγή ιδεών μαζί του, ώστε να συνδημιουργούμε πρωτότυπα μουσικό-ποιητικά δρώμενα επί σκηνής.
4. Στηρίζεται όσο πρέπει η κλασική μουσική στην Ελλάδα ή παραμένει για κάποιους μια ελιτίστικη συνήθεια;
Γενικώς δε στηρίζεται ο πολιτισμός στην Ελλάδα. Νομίζουν ή θεωρούν πως τον στηρίζουν, αλλά δεν τον στηρίζουν. Μόνο βιτρίνες πολιτισμού φτιάχνουν χωρίς εμπόρευμα μέσα. Πάντα στον πολιτισμό περισσεύουν τα ψίχουλα ως χρηματοδοτήσεις και πάντα υποβιβάζεται σε σχέση με άλλα θέματα που απαιτούν κονδύλια. Ο καλλιτέχνης πάντα θεωρείται πολυτέλεια και όχι ανάγκη. Κι αυτό προκύπτει από την έλλειψη παιδείας που πάσχει η κοινωνία μας γενικά. Χιλιοειπωμένα είναι αυτά που λέω τώρα, σχεδόν κλισέ που λέει ο καθένας. Αλλά τι να κάνουμε που δεν αλλάζουν τα πράγματα ποτέ; Οπότε για ποια κλασική μουσική συζητάμε, όταν όπερα διαθέτει μόνο η Αθήνα και καμία άλλη πόλη; Όταν ο μοναδικός ραδιοφωνικός σταθμός που παίζει κλασσική μουσική, το τρίτο πρόγραμμα, χάνεται όταν βγαίνεις στις επαρχιακές λεωφόρους, όπου ραδιοφωνικά, κυριαρχούν μόνο τα σκυλάδικα; Για ποιο πολιτισμό συζητάμε, όταν οι καλλιτεχνικές επιλογές γίνονται με κομματικά κριτήρια και όχι με βάση τις ικανότητες του εκάστοτε καλλιτέχνη;
5. Ποιος είναι ο προγραμματισμός για την προώθηση και παρουσίαση των δυο έργων;
Η “Παλιγγενεσία” (Η Επανάσταση στη Ρούμελη το 1821) η οποία θα παρουσιαστεί αυστηρά σε πρωτεύουσες της Στερεάς Ελλάδας, ως ανάθεση της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, έκανε πρεμιέρα 1η Ιουλίου στη Λαμία όπου συγκίνησε το ακροατήριό της, κι ετοιμάζεται αυτές τις μέρες να ανέβει στις 22 Ιουλίου στο Κάστρο της Χαλκίδας, στις 24 Ιουλίου στη Μονή Προφήτη Ηλία Παρνασσίδας και στις 16 Σεπτεμβρίου στο Θέατρο της Κρύας στη Λιβαδειά. Ενώ ο “Καπετάν Μιχάλης” θα κάνει πρεμιέρα στα Χανιά στις 26 Αυγούστου, θα ταξιδέψει στο Ρέθυμνο, Ηράκλειο και Άγιο Νικόλαο και θα καταλήξει στο Ηρώδειο στις 10 Οκτωβρίου.
6. Ποιο είναι το μεγαλύτερο καλλιτεχνικό όνειρο σας;
Γενικά με το που τελειώνω το ένα έργο, προσπαθώ να προχωρήσω σε κάτι πιο δύσκολο και ανώτερο, στοχεύω πάντα να ανεβάζω τον πήχη λίγο ψηλότερα. Αγαπώ τις προκλήσεις κι εργάζομαι μόνο σε θέματα που με εμπνέουν πραγματικά. Δεν επαναπαύομαι ποτέ και δεν επαναλαμβάνομαι. Συνεπώς δεν μπορώ να σας απαντήσω με ένα συγκεκριμένο όνειρο, αλλά περιγράφοντάς σας τα θέλω μου. Τα θέλω μου, οι αξίες μου και το πλαίσιο που θέτω πάντα ως δεδομένο, είναι τα όνειρά μου.
