/Ο Σωκράτης και ο Πλάτων απέναντι στη συγγραφή και το λόγο

Ο Σωκράτης και ο Πλάτων απέναντι στη συγγραφή και το λόγο

Γράφει η Μαρία Σκαμπαρδώνη

Ο Σωκράτης και ο Πλάτων αποτελούν δύο από τις σπουδαιότερες μορφές της Φιλοσοφίας, δύο από τους πιο ελκυστικούς διανοητές του Δυτικού πολιτισμού.

Ακόμα και αν δεν υπάρχουν σωματικά πλέον, κυριαρχούν διανοητικά στη σύγχρονη φιλοσοφία, υψώνοντας διαχρονικά το ανάστημά τους απέναντι στα προβλήματα της ανθρωπότητας.

Ακόμα και αν ο Πλάτων υπήρξε μαθητής του Σωκράτη και αποτελεί την κυριότερη πηγή πληροφοριών και τη ζωή και το θάνατο του ίδιου, αξίζει να προσέξουμε τη διαφοροποίηση που υπάρχει στους δύο ανάμεσα στον τρόπο που επέλεξαν να μοιραστούν τη φιλοσοφία τους.

Όπως όλοι γνωρίζουμε, ο Σωκράτης δεν έγραψε τίποτα. Δεν έδειξε ενδιαφέρον για την καταγραφή των σκέψεών του, προτιμούσε την πλαστικότητα και δημιουργικότητα του προφορικού λόγου. Ήθελε να αλληλεπιδρά με τους ανθρώπους, ίσως και η αδιαφορία για την προσωπική του προβολή να ήταν η αιτία που να μην ήθελε να καταγράψει τις σκέψεις του.

Στον Πλάτωνα οφείλουμε τις γνώσεις μας περί του Σωκράτη, την οικειότητα που καλλιεργήσαμε με έναν φιλόσοφο που επέλεξε να κινηθεί σιωπηλά δίχως προβολή και φανφάρες.

Ωστόσο και οι δύο επιλέγουν το διάλογο. Βλέπουμε ότι ο Σωκράτης διαλέγεται με τους μαθητές του και επιθυμεί μέσω του διαλόγου να εκμαιεύσει αλήθειες και συμπεράσματα. Δε γίνεται ο κάτοχος της γνώσης, αλλά ένας δρόμος που οδηγεί στην αλήθεια. Είναι απλά ο καταλύτης, όπως έλεγε και ο Bruce Le.

Ο Πλάτωνας χρησιμοποιεί και ο ίδιος το διάλογο, όλα του τα έργα είναι γραμμένα με τη μορφή διαλόγου. Από τη νεότητα, τη μεσήλικη ζωή μέχρι το γήρας  χρησιμοποιεί το διάλογο, δείχνοντας πως αυτό είναι επιλογή και όχι κατάσταση που προκύπτει από κάποιο γεγονός.

Οι δύο φιλόσοφοι θέλουν να συνδιαλέγονται, να μοιράζονται σκέψεις και να αλληλεπιδρούν, απομακρυσμένοι από την αλαζονεία που θα μπορούσαν να δείχνουν ως «φωτεινά πνεύματα».

Διακρίνουμε την ανάγκη των δύο φιλοσόφων να αλληλεπιδρούν να ζυμώνονται με απόψεις, να διψούν για την επαφή με τον άνθρωπο.

Είτε ο ένας προχωρά στην καταγραφή, είτε ο άλλος μένει στη σφαίρα της αφάνειας, αφήνοντας τους άλλους να μιλήσουν για αυτόν.

Και οι δύο έχουν στο κέντρο τον άνθρωπο. Ακόμα και αν ο Πλάτων διέπεται από έντονες μεταφυσικές ανησυχίες και μεταβάλλει το πεδίο των σκέψεών από τη Γη στον μη αισθητό κόσμο των Ιδεών, αυτό δεν τον καθιστά αδιάφορο για την κοσμική ζωή.

Ωστόσο, αναγνωρίζουμε ότι ο Πλάτων καθοδηγεί την πολιτική σκέψη της ανθρωπότητας μέχρι σήμερα, θεωρώντας ότι αν οι φιλόσοφοι αναλάβουν τα ηνία της κοινωνίας, τότε θα αλλάξει η ποιοτική οργάνωση και ύπαρξη του κόσμου.

Ο Σωκράτης και ο Πλάτων αγάπησαν τον άνθρωπο, επιθύμησαν ακόμα και αν ακολούθησαν διαφορετικούς διανοητικούς δρόμου, να βελτιώσουν τη σκέψη της ανθρωπότητας.

Είμαστε ευλογημένοι που ο Πλάτων επέλεξε να γράψει τις σκέψεις του, ώστε να μπορέσουμε να διαβάσουμε τη φιλοσοφία ενός από τους ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επίδραση στην Ιστορία όλων των εποχών.