«Θα έδινες στο αεροδρόμιο της πόλης σου το όνομα ενός βιαστή;» Αυτό είναι το κεντρικό επιχείρημα εκστρατείας που έχει ξεκινήσει στη Χιλή κατά της απόφασης της Επιτροπής Πολιτισμού της Βουλής να μετονομαστεί το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας Σαντιάγο σε Αερολιμένας «Πάμπλο Νερούδα».
Φεμινιστικές συλλογικότητες, γυναίκες ακαδημαϊκοί, δημοσιογράφοι και βουλευτές κατηγορούν τον διάσημο νομπελίστα ότι βίασε και κακοποίησε γυναίκες.
Η υπόθεση είναι παλιά. Ο Νερούδα στην αυτοβιογραφία του, που κυκλοφόρησε το 1973, ομολόγησε πως βίασε μια νεαρή καθαρίστρια όταν ήταν πρόξενος της Χιλής στο Κολόμπο της Κεϊλάνης (νυν Σρι Λάνκα) το 1929.
Το επίμαχο απόσπασμα γράφει μεταξύ άλλων: «Η λεπτότατη μέση της, οι μεστοί γλουτοί της, οι ξέχειλες κούπες των μαστών της, την έκαναν να μοιάζει με τα χιλιόχρονα αγάλματα της νότιας Ινδίας. Η συνεύρεση ήταν εκείνη ενός άντρα με ένα άγαλμα. Παρέμεινε σε όλη τη διάρκεια με τα μάτια ανοιχτά, απαθής. Εκανε καλά να με περιφρονεί. Δεν επαναλήφθηκε αυτή η εμπειρία».
Η δημοσιογράφος και βουλευτής Παμέλα Χίλες, που ηγείται της εκστρατείας στο Κοινοβούλιο, εξηγεί: «Δεν είναι εποχή να τιμούμε έναν άντρα που κακοποίησε γυναίκες, έναν άντρα που ομολόγησε ένα βιασμό και εγκατέλειψε την άρρωστη κόρη του. Είναι λάθος μήνυμα».
Η Χίλες αναφέρεται στην κόρη του Μάλβα Μαρίνα που γεννήθηκε το 1934 από τον γάμο του με την Ολλανδή Μαρίκα Χάγικενααρ Βόγκελζανγκ, έπασχε από υδροκεφαλία και πέθανε στα οχτώ της χρόνια εγκαταλειμμένη από τον πατέρα της.
Κατά τον σοσιαλιστή βουλευτή Μαρσέλο Ντίας, πρόεδρο της Επιτροπής Κουλτούρας, «ο φερόμενος ως βιασμός θα συνεχίσει να είναι μέρος της συζήτησης. Είναι ένα ευαίσθητο θέμα. Αλλά εμείς τιμούμε το έργο.
Κι αν και έχουν νόημα αυτού του είδους τα ερωτήματα, αυτό δεν αναιρεί ότι ο Πάμπλο Νερούδα εξακολουθεί να είναι ένας από τους εξέχοντες ποιητές της Χιλής και του κόσμου» και μαζί ένας κομμουνιστής, γερουσιαστής, διπλωμάτης με τεράστια πολιτική βαρύτητα.
«Επικίνδυνες ετικέτες»
Επίσης ο ποιητής Νταρίο Οσες, διευθυντής της βιβλιοθήκης και των αρχείων του Ιδρύματος Πάμπλο Νερούδα, θυμίζοντας δεκάδες ποιήματα και κείμενά του αφιερωμένα στη γυναίκα, την αγωνίστρια, τη ζωοδότρα, την εργάτρια, την αυθυπόστατη και ανεξάρτητη ύπαρξη, υποστηρίζει: «Είναι επικίνδυνο να λογοκρίνεις μία/έναν συγγραφέα με χαρακτηρισμούς “μάτσο”, “ρατσιστής”, “κομμουνιστής”, “άθεος”, ετικέτες που τίθενται πάνω από την ποιότητα του λογοτεχνικού έργου του.
»Αν ερευνούσαμε την παγκόσμια λογοτεχνία, η πλειονότητα των συγγραφέων -αντρών και γυναικών- θα μπορούσαν να θεωρηθούν ύποπτοι για “ματσίσμο”… Κάποιοι/ες ίσως να ήταν ή να είναι. Σε αυτές τις περιπτώσεις το να προχωρήσουμε σε μια κριτική ανάγνωση μας φαίνεται πολύ πιο θετικό από το να τους δώσουμε βορά στην Ιερά Εξέταση».
Δεν μετρά μόνο το μεγαλείο του συγγραφικού έργου αλλά και οι μικρότητες, πόσο μάλλον τα εγκλήματα, του πραγματικού βίου, λένε οι ηγέτιδες της εκστρατείας αντιπροτείνοντας να δοθεί στο αεροδρόμιο το όνομα της Χιλιανής ποιήτριας Γκαμπριέλα Μιστράλ.
Η επίσης διάσημη νομπελίστρια ήταν από τις πρώτες που ο Νερούδα εμπιστεύτηκε τα πρώτα ποιήματά του και ήταν εκείνη που του δάνειζε βιβλία τα οποία τον καθόρισαν.
Υπήρξε πρόδρομος του φεμινισμού, ποιήτρια της ανθρώπινης και γυναικείας συνθήκης, δασκάλα που μύησε χιλιάδες παιδιά στις έννοιες της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας, μαχήτρια για τη δωρεάν οικουμενική παιδεία κι όχι για μια εκπαίδευση προνόμιο των ανώτερων τάξεων. Και μόνο για όλα αυτά, λέει η Χίλες, θα όφειλαν να την τιμήσουν δίνοντας το όνομά της στο αεροδρόμιο του Σαντιάγο.
