Μια πολυσχιδής προσωπικότητας, ο ιστορικός αναλυτής ,κριτικός τέχνης και λογοτεχνίας, Λεόντιος Πετμεζάς, συνομιλεί με τον Κωνσταντίνο Μανίκα για τον ορισμό της τέχνης, τον πλούτο του πολιτισμού μας και την ανάλογη αξιοποίηση του και πολλά άλλα.
Ποιον ορισμό θα δίνατε στις “τέχνες”; Τι θεωρείτε καλλιτεχνική δημιουργία;
Με τον όρο τέχνη και τέχνες ευρύτερα εννοούμε κάθε ατέρμονη ψυχική, πνευματική και φυσική δραστηριότητα που αναγάγετε σταδιακά και βαθμιαία σε σημαντική ενασχόληση. Εξαιτίας της τεράστιας έλξης που προκαλεί στους ανθρώπους και λόγω των συναισθημάτων που αναπτύσσουμε μέσω αυτής .Πρέπει να καλύπτει ωστόσο με πληρότητα κάποια αισθητικά κριτήρια .Η επικείμενη άπτουσα λειτουργία της διεγείρει την νοητική και νοηματική κατάσταση μας και κατορθώνει να την μυήσει στα ενδιαφέροντα μονοπάτια της . Είναι η έκφραση που μέσα στις συλλήψεις και τις συνθέσεις της αποτυπώνονται ευπρόσδεκτα και εύληπτα ιδιορρυθμίες, εκφάνσεις, ιδέες ,ιδεοληψίες, αισθησιακά ιδεογράμματα, εμφανείς οραματισμοί ,παλινδρομήσεις ,οδοιπορικά, παράμετροι ,αποκωδικοποιήσεις και άλλες ιδανικές προσεγγίσεις. Κάποιες φορές χωρίς να ξεφεύγει απόλυτα από τον προσανατολισμό και τον προσδιορισμό της, διευρύνεται και περνά σε άλλες διαστάσεις. Εφαρμόζεται με επιτυχία και σε πρακτικά αντικείμενα ,τοποθετείτε ογκολογικά σε αυτά μέσα από το προσωπικό γούστο και στυλ. Αναμφίβολα βασίζεται στην εμπειρική γνώση ,στην διευθέτηση και στην διαπραγμάτευση απέναντι σε ειρμούς σταχυολόγησης, ιστούς ακατάβλητης παραγωγής και σε αναπλάσεις των αντιδιαστολών.
Πολλοί θεωρητικοί, ιστορικοί και κριτικοί δεν συμφωνούν με τις υπάρχουσες εκδοχές για τι ακριβώς εκπέμπει και σημαίνει η συγκυρία της .Διίστανται οι θέσεις και οι θεάσεις με ακμαίες αντιπαραθέσεις. Υπάρχουν σημαίνουσες απόψεις για το τι είναι καλλιτεχνική δημιουργία. Προσωπικά αρκούμε επεξηγηματικά στα λόγια σημαντικών ανθρώπων που την διακόνησαν ,που υπήρξαν μετρ την υπηρέτησαν ως μαικήνες . Συμφωνούν στις ρήσεις :’’Oλα είναι τέχνη’’, ’’Κάθε τι είναι δημιουργία’’ Ίσως δεν είναι ο πλέον ακριβής ορισμός αλλά έχει αρκετές βάσεις η συγκεκριμένη ετυμολογία που ευκολύνει αρκετά τα δύσκολα στην πυκνή απόδοση της ερμηνείας . Φυσικά δεν πρέπει να συγχέουμε ποτέ την τέχνη με την τεχνική ,όμως η δεύτερη ενέχει σημαντικά στοιχεία της πρώτης και επιφυλάσσει εκπλήξεις στην αναπαράσταση της .
Είστε ένας πολυπράγμων άνθρωπος. Αν έπρεπε να επιλέξετε ένα πεδίο δραστηριοποίησης ποιο θα ήταν αυτό;
Κύρια και καίρια με ενδιαφέρει να γράφω σε διάφορα επίπεδα . Εδώ και αρκετά χρόνια γράφω κείμενα λογοτεχνικά, ποιητικά, θεατρικά και κριτικά ανταποκρινόμενος στις συνεργασίες μου με πολιτιστικούς φορείς, έντυπα και ηλεκτρονικά ΜΜΕ. Παράλληλα γράφω πολιτικά κείμενα που αφορούν συνεργασίες μου με πολιτικά πρόσωπα καθώς έχω σπουδάσει μεταξύ άλλων Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και γνωρίζω το αντικείμενο του επικοινωνιολόγου και του πολιτικού επιστήμονα . Συνεχίζω να συμβάλω στην διοργάνωση και επιμέλεια πολιτιστικών γεγονότων.
Στηρίζεται ο πολιτισμός στην Ελλάδα; “Εκμεταλλευόμαστε” επαρκώς τον πολιτισμικό μας πλούτο;
Ο πολιτισμός στην Ελλάδα στηρίζεται αλλά όχι όσο θα έπρεπε. Πιστεύω πως δεν αποτελεί προτεραιότητα για την εκάστοτε πολιτική κατάσταση της χώρας ενώ πρακτικά απαιτείτε να πρωτοστατεί . Χωρίς την τόνωση της εξωστρέφειας του δεν κερδίζουμε διαχρονικά. Στην Ελλάδα η γνωστή πολιτική απέναντι στον πολιτισμό και στην τέχνη περιλαμβάνει μερικές διαδικασίες προαγωγής του καλλιτεχνικού προϊόντος με όρους που έχουν κοινές ρίζες, παρόμοιες τεχνικές , τρόπους απόδοσης και ροπές σε υπάρχοντες κανόνες και νόρμες . Είναι θετικό το γεγονός ότι η πολιτιστική διαχείριση αναμφίβολα συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των νέων επιστημόνων και καλλιτεχνών. Ανθρώπων δηλαδή που προέρχονται από ένα ευρύ φάσμα γνωστικών αντικειμένων, κοινωνικών, ανθρωπιστικών επιστημών, παραδοσιακών αλλά και νέων τεχνών, που βρίσκονται σε διαρκή διάλογο με τις νέες τεχνολογίες. Αυτό ευνοήθηκε από την διεύρυνση του αριθμού των δημόσιων μουσείων, των ιδιωτικών πολιτιστικών ιδρυμάτων, των κρατικών οργανισμών, της πολιτιστικής βιομηχανίας, των καλλιτεχνικών διοργανώσεων, των πολιτιστικών πρακτικών . Επιτεύχθηκε η αύξηση του κοινού που τείνει προς τις καινοτομίες και τις εναλλακτικές συμμετοχικές λειτουργίες με κινητικότητα και πολυκύμαντη περιδιάβαση, με διαλεκτική σχέση και προσήνεια διαβαθμίσεων . Τώρα αν εξετάσουμε το πλαίσιο της εκμετάλλευσης και της επάρκειας παρατηρούμε πως οι στόχοι και τα συνήθη μοντέλα της πολιτιστικής διαχείρισης αναδεικνύουν τις εννοιολογικές εξάρσεις του πολιτισμού καθοριστικά μέσα από την οπτική ορισμένων σύγχρονων συζητήσιμων θεωριών.
Αν φωτίσουμε το περιβάλλον του ελληνικού πολιτισμικού και πολιτιστικού πεδίου, τους κρατικούς- ιδιωτικούς φορείς και οργανισμούς, θα έρθουμε κοντά στα θετικά πρόσημα της ελληνικής πολιτιστικής πολιτικής, διαχείρισης και διπλωματίας . Θα εντρυφήσουμε στην σχέση του αρχαίου με το σύγχρονο πολιτισμό και στις δυνατότητες της μουσειακής προώθησης . Θα εμπιστευθούμε τις καινούργιες τάσεις και θα επεκτείνουμε τον πολιτισμό της καθημερινότητας και τα αντικείμενα του με την αναλυτική αναδιοργάνωση της καταγραφής . Στην διάρκεια της ενδιαφέρουσας αυτής διαδρομής έχουμε την δυνατότητα να συγκεντρώσουμε και να αξιοποιήσουμε τις υπάρχουσες και προτασσόμενες πηγές πληροφοριών, ελληνικών και διεθνών, τους ιστότοπους, τις διεθνείς διοργανώσεις και εκθέσεις, την βιβλιογραφία, τα συνέδρια και την σχετική ,συντονισμένη αρθρογραφία.
Πώς κρίνεται το σύγχρονο καλλιτεχνικό έργο στη χώρα μας, σε σχέση με το ένδοξο παρελθόν; Είναι ευοίωνο;
Το σύγχρονο καλλιτεχνικό έργο σε σχέση με αυτό του σίγουρα ένδοξου παρελθόντος δεν πιστεύω πως υπερτερεί .Ωστόσο είναι ευοίωνο μέσα από την επακριβή τήρηση που απαιτείτε για να επιτευχθεί με γνώμονες σε διακανονισμούς , διευθετήσεις και εφαρμογές που άπτονται της πολιτιστικής διαχείρισης. Μέσα από μια ποικιλία παραδειγμάτων καταλήγουμε να συμπεριλάβουμε διαφορετικά μεγέθη και είδη δικτύων και τομέων στην πολιτιστική βιομηχανία ,στην κλίμακα της οικονομίας και στην έμφαση που προσδίδεται αδέσμευτα στο πολιτισμό. Το καλλιτεχνικό έργο διακινείτε σήμερα σε διεθνείς πολυεθνικές διοργανώσεις. Έχουμε κατακτήσει επιτεύγματα στο χώρο των εικαστικών τεχνών, των εκθέσεων, των εκδόσεων , των φεστιβάλ. Πράγματα που αξίζει να επισημαίνουμε καθώς έχουν άμεση σχέση με την διαχείριση παρεμβάσεων σε δημόσιους χώρους και με events, που δίνουν ευκαιρίες για να εφαρμόσουμε τους κανόνες ενός απαιτητικού σχεδιασμού. Με επίκεντρο τους πολιτιστικούς πόρους και την σωστή αξιοποίηση παραδειγματικά συνεχίζουμε να ανακαλύπτουμε ζωτικούς διαφορετικούς στόχους και διαφορετικά αποτελέσματα που ιδανικά συνεπάγονται από τα διαφορετικά μοντέλα αναγκαίας εκποίησης.
Με τι ασχολείστε το τελευταίο διάστημα; Ποιες θα είναι οι επόμενες πρωτοβουλίες σας;
Ασχολούμαι με αρκετά πράγματα .Ποιο συγκεκριμένα με νέες διοργανώσεις εκθέσεων .Ετοιμάζουμε στον εικαστικό θεσμό ΤΕΧΝΗΣ ΦΛΟΓΑ καινούργιες παρουσιάσεις σε μέρη της περιφέρειας της Ελλάδας και στο εξωτερικό στην Βαρκελώνη και στην Μάλτα . Στην Αθήνα πρόκειται να διοργανώσω με τους συνεργάτες μου σε γνωστό κεντρικό χώρο πολιτισμού την επόμενη αναδρομική έκθεση ζωγραφικής και αγιογραφίας της συζύγου Μαριλένας Φωκά που εκτός από εικαστικός είναι πολιτισμολόγος. Στα πλαίσια διάρκειας της έκθεσης θα γίνει η παρουσίαση του βιβλίου της ‘’Δοκίμια περί τέχνης και πολιτισμού ‘’ που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΟΣΤΡΙΑ. Σύντομα πρόκειται να εκδοθούν το νέο ποιητικό βιβλίο μου ,η έκδοση της εμπεριστατωμένης όπως χαρακτηρίστηκε διατριβής και εργασίας μου για τις performances με ζωντανά έργα σαράντα και πλέον ετών του διεθνούς εικαστικού ,ρηξικέλευθου δημιουργού και θεωρητικού τέχνης Κώστα Ευαγγελάτου καθώς και αρκετές άλλες εκδόσεις που περιλαμβάνουν δοκιμιακά, ποιητικά και λογοτεχνικά κείμενα μου . Συνεχίζω φυσικά τις υπόλοιπες συνεργασίες μου και τις παρουσιάσεις βιβλίων. Ετοιμάζω την επόμενη έκθεση του Συλλόγου Εικαστικών Καλλιτεχνών Ελλάδος Ο Απελλής.
Διδάσκετε ιστορία της τέχνης; Πώς κρίνετε την καλλιτεχνική παιδεία των Ελλήνων;
Εδώ και αρκετά χρόνια έχω διδάξει εκτός των άλλων μαθημάτων και εκ διαλlειμάτων ιστορία τέχνης. Μαγευτικό ταξίδι .Νομίζω πως βρίσκεται σε πολύ καλό επίπεδο η καλλιτεχνική παιδεία στην πατρίδα μας. Υπάρχει τεράστια εκδήλωση ενδιαφέροντος από μέρους των νέων και των μεγαλύτερων ηλικιών . Έχει μεγάλη σημασία το ότι διδάσκονται στα πλαίσια της τρόποι σχεδιασμού, οργάνωσης και σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις. Μέσα από τα μαθήματα περιδιαβαίνουμε σε ενότητες όπως: η Ελληνική πολιτισμική πολιτική, οικονομία και διαχείριση, ο Αρχαίος και σύγχρονος πολιτισμός, οι μουσειακές τέχνες, η βιωμένη κουλτούρα και οι πολιτισμικές πρακτικές και εφαρμογές . Έχουμε πληροφόρηση ελληνική και διεθνή για τους στόχους και τα δίκτυα παραγωγής . Μαθαίνουμε για τους πολιτισμικούς πόρους και την αξιοποίησή τους. Ακλόνητη είναι η σχέση της πολιτιστικής διαχείρισης με την πραγμάτωση αναπαραστάσεων και την διαμόρφωση πολιτισμικών ταυτοτήτων και πολιτικότητας με παραπομπές και αποκλίσεις . Βλέπουμε πως τα πολιτισμικά δικαιώματα στηρίζουν την πολιτισμική δημοκρατία. Πιο καθαρά το ευρύτερο πολιτισμικό πεδίο ως ανάγλυφο πολλαπλών δρώντων στοχεύσεων, συγκρούσεων, συμμαχιών, δικτυώσεων και συναρμογών αποβλέπει μέσα από την οικονομία των συμβόλων να ισχυροποιήσει την διαμόρφωση και την στήριξη του cultural citizenship.
Παράλληλα υπερτερούμε γνωστικά και είμαστε σε θέση να διαπιστώσουμε πόσο σημαντικό είναι να έχουμε ένα σαφές concept, με στόχους, μέσα, προδιαγραφές, σχεδιασμό,επόνηση ώστε να μην διακινδυνεύσουμε την ατομική και ομαδική επιτυχία . Αυτή η γνώση μας προσφέρει νέους ορίζοντες για την πολιτιστική διαχείριση, για το σχεδιαστικό περιβάλλον και για το focus που επιζητούμε να προωθήσουμε. Είναι αναγκαίο προκειμένου να εργαστούμε σαν διαχειριστές με όνειρα και προσδοκίες που θα διατυπώνονται , θα δοκιμάζονται με καλύτερο τρόπο και θα εφαρμόζονται στην πράξη. Σε ένα περίκλειστο περιβάλλον δημιουργικό, απαιτητικό και εξαιρετικά ανταγωνιστικό θα αποτελούν πρόκληση.
Βιογραφικό σημείωμα :
Ο ιστορικός αναλυτής ,κριτικός τέχνης και λογοτεχνίας Λεόντιος Πετμεζάς από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 συνεργάζεται με Δήμους, Υπουργεία, Πρεσβείες Νομαρχίες, γραφεία πολιτικών, πνευματικά και εκπαιδευτικά ιδρύματα, εκδοτικά συγκροτήματα, πολιτιστικά μορφωτικά κέντρα, μουσεία και χώρους τέχνης. Από το 2000 μέχρι σήμερα μεταξύ άλλων καίριων δραστηριοτήτων σε πολιτιστικούς φορείς είναι καλλιτεχνικός Διευθυντής και επιστημονικός σύμβουλος του εικαστικού θεσμού Βόρειας Ελλάδας ‘’Τέχνης Φλόγα’’ Διδάσκει ζωγραφική ,ιστορία τέχνης ,λογοτεχνία και δημιουργική γραφή. Συμμετέχει σε επιτροπές λογοτεχνικών και εικαστικών διαγωνισμών. Συμβάλλει στην διοργάνωση εκθέσεων, φεστιβάλ και πολιτιστικών δρώμενων ,ανά το κόσμο. Ασχολείται με την εκτίμηση έργων τέχνης. Εκθέτει εικαστικά έργα του στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Πίνακες του ανήκουν σε γνωστές συλλογές όπως στην Σύγχρονη Πινακοθήκη Villa Ροδόπη του Αργοστολίου ,στο Art Studio Est σε σε χώρους νοσοκομείων ,σε μουσεία κ.ά.) ενώ σημαντικό μέρος τους έχει διατεθεί για φιλανθρωπικούς σκοπούς. Προλογίζει εκδόσεις εικαστικά, λογοτεχνικά και ποιητικά βιβλία, καταλόγους εκθέσεων, εκθέσεις, events, happenings, performances και άλλα πολιτιστικά γεγονότα. Γράφει βιβλία ,μελέτες, διατριβές ,κείμενα και αναλύσεις . Είναι εισηγητής και ομιλητής σε διεθνείς συναντήσεις, συνέδρια και συμπόσια . Από τo 2015 είναι επιστημονικός σύμβουλος στην Ελληνική Ακαδημία Τέχνης και Πολιτισμού . Είναι πρόεδρος του Συλλόγου Εικαστικών Καλλιτεχνών Ελλάδος Ο Απελλής και επίτιμο μέλος σε γνωστά πολιτιστικά σωματεία. Με την πορεία του συνέβαλε δραστικά στην εγκαθίδρυση καινοτόμων προοπτικών, διαπραγματεύσεων και διευθετήσεων στο χώρο της τέχνης.
