Ο ιστορικός αναλυτής, κριτικός τέχνης και λογοτεχνίας, Λεόντιος Πετμεζάς, εξέδωσε τη νέα του ποιητική συλλογή “Συστοιχίες της αυριανής εξορίας”.Με αυτή την αφορμή παραχωρεί μια ενδιαφέρουσα συνέντευξη στον Κωνσταντίνο Μανίκα
1.Πρόσφατα εκδόθηκε η νέα ποιητική συλλογή που γράψατε με τίτλο “Συστοιχίες της αυριανής εξορίας”. Τι πραγματεύεται;
Η νέα ποιητική συλλογή μου πραγματεύεται την προσωπική εξορία, την αποστασιοποίηση και την απομόνωση που ζήσαμε, λόγω της δοκιμασίας και της περιπέτειας των τελευταίων χρόνων, από τις οποίες δεν έχουμε απαλλαγεί ακόμη . Τα ποιήματα μου βέβαια προεκτείνουν αισιόδοξα την συνέχεια της κατάστασης στο μέλλον και δεν εμμένουν με στατικά περιθώρια σε ότι αρνητικό βιώνουμε. Τολμούν να δουν τα πράγματα με άλλη ματιά. Η πανδημία αναμφίβολα στάθηκε πηγή έμπνευσης. Βέβαια εκθέτω έντονα την επεισοδιακή διαδρομή που σίγουρα άφησε στίγματα. Δεν αποκλίνω καταστάσεις , προσπαθώ να τις εξηγώ. Οι συνδιαλλαγές εγείρουν την δημιουργική διάθεση και παροτρύνουν την ενασχόληση με το γράψιμο. Η αντανάκλαση τους φέρνει κυματισμούς σταθερότητας που ισορροπούν σε σκέψεις για το διαφορετικό αύριο. Όπως επισημαίνει στον πρόλογο του βιβλίου η εικαστικός, κριτικός λογοτεχνίας και τέχνης Μαριλένα Φωκά (ΜΑ):«Στην ποιητική απόδοση του Λεόντιου Πετμεζά στην συλλογή “Συστοιχίες της Αυριανής Εξορίας” σκιαγραφείται η διαλεκτική της αποδόμησης του σύγχρονου πολιτιστικού γίγνεσθαι. Με τον ζήλο και την εμβριθή γλωσσολογική προσέγγιση του «Αλεξανδρινού» μελετητή, ο ποιητής- στοχαστής οδηγεί τον αναγνώστη σε μια πορεία ενδοσκόπησης μέσα από ένα εικονοπλαστικό ιδιόλεκτο που εξυφαίνεται σε έναν γνώριμο χαρτογραφημένο χώρο αισθητικής αναπαράστασης. Κομιστής του πνευματικού πλούτου της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς, του οριενταλισμού καθώς και ανατολικών ιδεολογιών τις οποίες αντιπαραβάλλει διαλεκτικά με τα μοντέρνα και μεταμοντέρνα κινήματα συμμετέχοντας σ΄ έναν γόνιμο πολιτιστικό συγκρητισμό. Ασυμβίβαστος, επίμονος, τολμηρός , καταγγελτικός, «προφητικός» και ανατρεπτικός ο Λεόντιος Πετμεζάς στοχεύει στην «γέννηση και την παραμονή μιας άλλης πιο ελπιδοφόρας κατάστασης.”
2. Τι θέλετε να αποκομίσει ο αναγνώστης μέσα από το βιβλίο σας; Ποιο μήνυμα θέλετε να του στείλετε;
Θέλω να μπει στην κατάλληλη ψυχολογία , να πιστέψει πως θα έρθει διέξοδος από το τούνελ της αδράνειας και να καταλάβει πως τότε θα πρέπει να είμαστε θωρακισμένοι για να υπάρξουμε στην καινούργια επαφή με την πραγματικότητα .Στο βιβλίο με μορφή μηνυμάτων συναντούμε συναισθηματικές διακυμάνσεις, ήρεμες ενσωματώσεις ,στοχαστικές ανησυχίες, αισθήματα από εμπειρίες και σίγουρα έναν λόγο δοσμένο με περίτεχνη διύλιση , αναλλοίωτο στον χρόνιο αντικατοπτρισμό των ιδεών. Στην αναγκαστική περιδιάβαση που θα βρεθεί ο αναγνώστης η αυτόνομη και αυτοδύναμη σφαίρα της ζωτικής αλληλουχίας θα τον αγγίξει σε σχέση με το πεπερασμένο, το απειροελάχιστο και το συμβατικό δεδομένο της θεώρησης. Σταχυολογώντας θα επανέλθω στην ενδιαφέρουσα κριτική της Μαριλένας Φωκά που στο πρόλογο του βιβλίου αναφέρει πως πρόκειται για : ”Έντονα αφαιρετική γραφή, υπαινικτική, με ποιητική προσέγγιση της συντακτικής λειτουργίας του λόγου την οποία υποτάσσει στην σύζευξη της πληροφορικότητας και της λειτουργικότητας. Με τον ελεύθερο στίχο- ισχυρών τεμαχίων ήχων με φορμαλιστική ένταση η σημασία επικοινωνείται τμηματικά, μεθοδικά και συστηματικά. Εγκιβωτίζονται εξωγλωσσικά και μεταφυσικά σημαινόμενα στο γλωσσικό σύστημα ακινητοποιώντας το βιωματικό τους φορτίο, παρέχοντας σε αμύητους και μυημένους μια μοναδική ποιητική εμπειρία. Σαφείς οι επιρροές από τα μεγάλα φιλοσοφικά και καλλιτεχνικά ρεύματα του Στωικισμού, του Μηδενισμού και της Σχολής της Φρανκφούρτης που επανέρχονται σαν προβληματικές του σήμερα και γιγαντώνονται σε μια παράλληλη καταναλωτική περιδίνηση και πνευματική ολίσθηση στην πορεία της ανεύρεσης του εγώ”.
3. Ποια είναι στάση σας απέναντι στη μοντέρνα τέχνη; Υπάρχει αξιακή σύγκρουση του παλιού με το καινούριο;
Πιστεύω απόλυτα στο μεγαλείο και στις περγαμηνές που καταθέτει για το κοινό η μοντέρνα τέχνη. Την αποδέχομαι έχοντας ωστόσο μια ιδιάζουσα και ίσως επικριτική άποψη για αυτήν . Είναι αποτέλεσμα χρόνιων ζυμώσεων και επιμέρους σταδιακών ωσμώσεων που κυριάρχησαν μεθοδικά, επεκτατικά αλλά και ευπρόσδεκτα απέναντι στην σύγχρονη δημιουργία .Η σύγκρουση του παλιού με το καινούργιο είναι πρακτικά αναπόφευκτη. Πρώτιστα είναι αξιακή αλλά δεν περιορίζεται μόνο σε αυτό το επίπεδο .Προχωρά και εμβαθύνει αρνητικά και θετικά σε ευρύτερες εκφάνσεις, σε πεδία προσαρμογής και προοπτικής που εξελίσσουν το αντικείμενο της κατάκτησης. Η ευρύτερη τέχνη άλλωστε σε όλες τις μορφές της έχει κοινό παρονομαστή και γνώμονα την ελευθερία της συνείδησης αλλά παράλληλα είναι δεμένη με τους νόμους της λογικής και της αντικειμενικής γνώσης. Η μοντέρνα αποκάλυψη προκαλεί ,αφομοιώνει ,εντάσσει .Είναι επαναστατική και ρηξικέλευθη .Ανοίγει τομές και επιβάλει καινοτομίες διείσδυσης και διέλευσης. Νουθετεί την χρηστική ικανότητα και λειτουργεί προσθετικά και συμβουλευτικά παρότι είναι αυτούσια σε δράση.
4. Σε μια εποχή που οι άνθρωποι απομακρύνονται όλο και περισσότερο, μπορεί η ποίηση και γενικότερα οι τέχνες, να γίνουν το μέσο για την επανένωση;
Θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως μέσα για την επανένωση αλλά από ότι φαίνεται ρεαλιστικά αυτό δεν επιτεύχθηκε . Κυριαρχεί το ατομικό και το εγωκεντρικό στοιχείο μέσα από το οποίο οι τέχνες δεν ικανοποιούν ανάγκες αλλά μια οικονομία ανακύκλωσης των δυνάμεων που συμβάλλει σε εξατομικευμένες κατευθύνσεις. Χρησιμοποιούνται τεχνάσματα με τεχνικές απόδοσης που υπηρετούν εύληπτα επιδιώξεις και φιλοδοξίες . Οι κοινωνικές θεωρίες δεν θεωρούν την τέχνη κάτι τεράστιο ,ούτε ότι υπάρχει αναγκαίος λόγος της ύπαρξης της.
5. Είμαστε μια χώρα με δυο Νόμπελ για την ποίηση μας κι όμως μοιάζει να μην διαθέτει πια αρκετούς αναγνώστες. Γιατί συμβαίνει αυτό;
Αυτό νομίζω πάντα συνέβαινε. Δεν διαβάζονταν ιδιαίτερα η ποίηση στην Ελλάδα όσο και αν περιείχε αλήθειες της ζωής με σημαντικές και χρήσιμες διδαχές . Ακόμη και οι δύο ποιητές που βραβεύτηκαν με το Νόμπελ όπως και οι άλλοι δύο που τιμήθηκαν με το βραβείο Λένιν έγιναν ευρύτερα γνωστοί από τις μελοποιήσεις των στίχων τους .Η γραφή και έμπνευση τους τους έγιναν κτήμα του ευρύτερου κοινού που αγαπούσε να τους ακούει και βέβαια η ποίηση αυτή δεν έφυγε ποτέ από την συνείδηση του κοινού .Έμεινε για πάντα. Σήμερα επίσης που πάρα πολλοί άνθρωποι γράφουν ποίηση αλλά αναγνωρίσιμοι γίνονται περισσότερο οι ερμηνευτές παρά οι δημιουργοί .Δηλαδή θα αγοράσουμε εύκολα ένα cd που θα το ακούμε οδηγώντας η την ώρα της ξεκούρασης και ίσως και της δουλειάς αλλά σπάνια θα αγοράσουμε ένα ποιητικό βιβλίο .
6. Πιστεύετε στη μοίρα ή στη τύχη;
Πιστεύω πως μοίρα είναι κάτι καθορισμένο όχι από εμάς ,από κάποιες άλλες δυνάμεις που δρούν παράλληλα με εμάς . Δεν μας επιτρέπει καμία χαριστική βολή . Δεν μπορούμε να αποφύγουμε την παντοδυναμία της. Η τύχη έρχεται από μόνη της αλλά μπορούμε να την κάνουμε να προσανατολιστεί στα δικά μας θέλω και επίσης να την προσδιορίσουμε.Γίνεται εν μέρει παιχνίδι στα χέρια μας . Ωστόσο και οι δύο έχουν μια δύναμη που δεν πρέπει να παραβλέψουμε. Διεγείρουν και επηρεάζουν το προσωπικό αισθητήριο ,την σκέψη ,την ψυχή και την δραστηριότητα μας .
7. Χρειαζόμαστε περισσότερο ρομαντισμό ή ρεαλισμό στις ζωές μας;
Ο ρεαλισμός και η κοινή ορθολογιστική λογική που πολλές φορές είναι και τετράγωνη πρέπει να υπάρχει γιατί συμβάλει στην ακεραιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης ,στην απαλλαγή της από κάθε πλάνη ,στην ζωογόνα εξέλιξη και στην ομαλή συνέχεια της . .Μπορούμε να είμαστε ρομαντικοί αν δεν γινόμαστε συχνά υπερβολικοί και υπερβατικοί .Η ποίηση μέσα από διόδους ευαισθησίας και διαγώνιους φαντασίας ξέρει τον τρόπο ώστε να δένει εμβληματικά και ουσιαστικά τις ρεαλιστικές ανατομίες με τις ρομαντικές ενδυναμώσεις.Αυτός ο ρόλος της μακριά αλλά και κοντά στους υπόλοιπους ρόλους την αναδεικνύει την θεραπευτική δικλείδα της κλιμάκωσης της !
