Ο συγγραφέας Κωστής Α. Μακρής απαντά στις ερωτήσεις της Άννας Λύκου, με αφορμή την έκδοση του νέου του βιβλίου. 

«Ο Λευκάτας, η Φαγιουμάτα και οι 888 Νάνοι» είναι μια ιστορία αγάπης που νίκησε τον ρατσισμό από τον συγγραφέα Κωστή Α. Μακρή και τις εκδόσεις Φίλντισι. 

Είναι ένα μυθιστόρημα που αγκαλιάζει την ανθρωπότητα και αποδεικνύει πως η αγάπη και ο αλληλοσεβασμός μπορούν να νικήσουν το σκοτάδι του φθόνου, της ματαιοδοξίας και του μίσους και να φωτίσουν το μονοπάτι της ζωής μας. 

• «Προς το φως να προχωράς, το σκοτάδι μη φοβάσαι ούτε και να το αψηφάς». Μιλήστε μας λίγο για τη σημασία του εμβλήματος της οικογένειας του Λευκάτα.

Κ.Α.Μ.: Το έμβλημα της οικογένειας του Λευκάτα απεικονίζει έναν κάδο με δύο βατραχάκια. Το ένα βατραχάκι φαίνεται να βγαίνει ολόκληρο από τον κάδο ενώ από το άλλο φαίνεται μόνο μικρό μέρος από το κεφάλι του. Είναι τα δύο μυθικά βατραχάκια που έπεσαν μέσα σε μια καρδάρα με γάλα. Το ένα παραιτήθηκε και πνίγηκε. Το άλλο δεν σταμάτησε να χτυπιέται, προσπαθώντας να βγει από την καρδάρα και να γλιτώσει. Καθώς χτυπιόταν, έγινε το γάλα βούτυρο και το βατραχάκι εκείνο σώθηκε. Αυτό είναι το ένα μέρος του εμβλήματος, το εικαστικό. Το άλλο, το λεκτικό, λέει: Να μην τα παρατάς, στην πορεία σου προς το φως, από φόβο προς το σκοτάδι, αλλά και να μην υπερεκτιμάς τις δυνάμεις σου, υποτιμώντας την δύναμη του «σκοταδιού».

• Το βιβλίο σας καυτηριάζει έντονα το θέμα της λογοκρισίας που επιβάλλεται στα απολυταρχικά καθεστώτα ως μέσο καταστολής και απόλυτου ελέγχου. Τι αντιπροσωπεύει η ιστορία της Χιονάτης και των εφτά Νάνων και γιατί διώκεται τόσο έντονα το συγκεκριμένο παραμύθι; 

Κ.Α.Μ.: Η Χιονάτη και οι εφτά Νάνοι είναι ένα σχεδόν αρχετυπικό παραμύθι. Αυτά που αντιπροσωπεύει η Χιονάτη  ―μεταξύ πολλών άλλων― είναι η αδίκως διωκώμενη αθωότητα, η νεότητα και η ομορφιά. Και η αθωότητα, η νεότητα και η ομορφιά, ενωμένες στο πρόσωπο της Χιονάτης, βρίσκουν καταφύγιο κοντά σε πλάσματα πολύ διαφορετικά απ’ αυτό που είναι η αδικημένη κοπέλα. Η εικόνα του ρατσισμού σε πολλά παραμύθια είναι πολύ έντονη (η Ωραία και το Τέρας, Ο πρίγκιπας Βάτραχος και άλλα) αλλά είναι ταυτόχρονα και ένας ρατσισμός που φέρει ενσωματωμένη μέσα του την ανατροπή του. Που σημαίνει ότι αν γνωρίσουμε το «άλλο», είτε Νάνος είναι, είτε «Τέρας», είτε άσκημος βάτραχος, είτε ένας «χαζούλης», μπορούμε και να το αποδεχτούμε, όταν το δούμε να «νικάει». Ή, ίσως, επειδή το αποδεχόμαστε ή και το αγαπάμε, στο τέλος νικάει. Χρησιμοποίησα τον «καμβά» τής Χιονάτης στο μυθιστόρημά μου επειδή είναι ένα πολύ γνωστό παραμύθι, επειδή η Χιονάτη παντρεύεται «ψηλό άνθρωπο» και επειδή η φιλία της με τους Νάνους, καθώς και η συμβίωση μαζί τους, είναι καταλυτική για την ιστορία που έγραψα. Αυτός είναι και ο λόγος που στο βιβλίο μου διώκεται ανελέητα αυτό το παραμύθι: η φιλία και η αποδοχή των Νάνων από και προς έναν «ψηλό» άνθρωπο, θηλυκό ή αρσενικό, αποτελεί εμπόδιο για τους διωγμούς των Νάνων από το απολυταρχικό και απάνθρωπο καθεστώς του Μεγάλου Δούκα Μαυρώπα.

• Πώς ορίζεται για εσάς η ομορφιά η οποία διατρέχει ως έννοια το βιβλίο σας; Είναι κάτι που κατακτάται δύσκολα και είναι ωστόσο τόσο εφήμερο ταυτόχρονα ή μπορεί υπό ορισμένες προϋποθέσεις να νικήσει το χρόνο αλλάζοντας τη ζωή μας προς το καλύτερο; 

Κ.Α.Μ.: Η ομορφιά είναι πιο βαθιά από το «εύμορφο», την καλή μορφή δηλαδή. Η ομορφιά είναι ταυτόχρονα «ωραιότητα» και «καλοσύνη». Πώς να εξηγήσω αυτές τις λέξεις όμως δίχως τις περιφράσεις που χρησιμοποιώ στο βιβλίο; Όσες και όσοι το διαβάσουν, ίσως κατανοήσουν ότι η ομορφιά είναι και ―ή, ίσως, κυρίως― «ήθος», χαρακτήρας, αρετές, αξίες και αρχές. Έννοιες που δύσκολα λεξικογραφούνται αλλά όταν τι βιώνουμε, μας γίνονται κατανοητές.

• Tι εκπροσωπούν για εσάς οι Νάνοι που έχουν εξοριστεί από τον μέγα Δούκα Μαυρώπα; Tι τους δίνει δύναμη να αντιμετωπίσουν τις αντιξοότητες με τις οποίες έρχονται αντιμέτωποι και τι τους κρατά ενωμένους; Ποιοι είναι οι Νάνοι στην εποχή μας;

Κ.Α.Μ.: Δύσκολες ερωτήσεις αυτές… Εδώ θέλω να ξεκαθαρίσω κάποια πράγματα. Δεν έγραψα πολιτική αλληγορία. Ένα μυθιστορηματικό παραμύθι έγραψα, με πολλές λέξεις είναι η αλήθεια, αλλά αυτό που έγραψα δεν είναι η «πραγματικότητα». Είναι μια ―ίσως― κατάσταση του νου στην οποία θέλω να παρασύρω κι άλλους ανθρώπους. Μια θέαση της πραγματικότητας που προσομοιάζει με όνειρο. Οι Νάνοι της ιστορίας μου είναι αδικημένο άνθρωποι που βρίσκουν το θάρρος, την σοφία και την δύναμη να «νικήσουν» τους εχθρούς τους με όπλα διαφορετικά από εκείνα των εχθρών τους. Κι όχι μόνο να νικήσουν τους εχθρούς τους αλλά κάτι ακόμα πιο δύσκολο: να νικήσουν την «εχθρότητα». Και το πιο δυνατό όπλο τους σ’ αυτόν τον αγώνα ―όπως αποδεικνύεται στο τέλος― είναι «η αγάπη και η συγχώρεση». Αν ήθελα να παρομοιάσω τους «Νάνους» της ιστορίας μου με κάποιους ανθρώπους, θα ανέφερα τον Χριστό, τον Μαχάτμα Γκάντι, τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, το Νέλσονα Μαντέλα και μερικούς άλλους.

• «Ο Λάμματος είχε έναν ξεχωριστό τρόπο να μικραίνει τους φόβους του.Toυς γελοιοποιούσε.» Ποιος είναι ο δικός σας τρόπος αντιμετώπισης των δύσκολων καταστάσεων που προκύπτουν στη ζωή; 

Κ.Α.Μ.: Χα χα χα! Παρόμοιος με του γιατρού Λάμματου. Άλλωστε, όλες οι ιστορίες που μυθοπλάθουν οι γραφιάδες ή οι παραμυθάδες κια οι παραμυθούδες, έχουν πολύ από το «εγώ» τους μέσα. Για να είμαι όμως κάπως πιο σαφής, δεν υποτιμώ ούτε γελοιοποιώ όλους τους φόβους μου. Γελοιοποιώ περισσότερο όσους προσπαθούν να με φοβίσουν χωρίς επιστημοσύνη και για ίδιον (δικό τους) όφελος. Κατά τα άλλα, ο φόβος είναι ένα πολύ χρήσιμο σύστημα ασφάλειας, ένα είδος «συστήματος συναγερμού» και με βοηθάει συχνά.

• H αγάπη είναι πράγματι το πιο μεγάλο όπλο που έχουμε στα χέρια μας; Aν ναι, με ποια άλλα πολεμοφόδια θα πρέπει να συνδυάζεται κατά τη γνώμη σας ώστε η νίκη να αποτελεί μια σίγουρη έκβαση;

Κ.Α.Μ.: Η αγάπη είναι ένα υπερόπλο. Αλλά απαιτεί ειδικό χειρισμό και γνώση. Χωρίς συγχώρεση, μπορεί να γίνει άσφαιρη. Χωρίς σεβασμό και εκτίμηση, αποδοχή και όλα αυτά, που ξεχωρίζουν τον παθιασμένο αναπαραγωγικό έρωτα από την γονιμοποιό αγάπη, μπορεί να σκουριάσει. Η αγάπη είναι ένα υπερόπλο με πολλά εξαρτήματα και πολλών ειδών «γομώσεις» ―όπως οι οβίδες των κανονιών ή οι πολεμικοί πύραυλοι― που απαιτεί άσκηση, γνώση, επίγνωση, στοχασμό και αναστοχασμό. 

• Θα ήθελα να σας θέσω ένα ερώτημα που τίθεται στον αναγνώστη έμμεσα στο βιβλίο και άμεσα στο οπισθόφυλλο αυτού. Γίνεται αυτοί που έφταιξαν να αλλάξουν αλλά κι εκείνοι που δεν έφταιξαν να αλλάξουν επίσης για το καλό όλων τελικά;

Κ.Α.Μ.: Δύσκολο αλλά γίνεται. Υπάρχουν παραδείγματα. Κι όχι μόνο μυθιστορηματικά, όπως η περίπτωση του Γιάννη Αγιάννη, στους «Άθλιους» του Βίκτορα Ουγκώ, που η σοφή και γενναιόδωρη χειρονομία του Επισκόπου Μυριήλ ―να δηλώσει στους αστυνόμους ότι δεν είχε κλέψει ο Γιάννης Αγιάννης τα ασημένια κηροπήγια αλλά ότι ο Επίσκοπος του τα είχε χαρίσει― του άλλαξε τη ζωή. Υπάρχουν άνθρωποι που πραγματικά μετανόησαν. Άλλαξαν δηλαδή τρόπο «νόησης». Δεν είναι εδώ ο χώρος και ο χρόνος για παραδείγματα αλλά όποια και όποιος θέλει, μπορεί να τα αναζητήσει. Θα αναφέρω μόνο ένα όνομα: Τζορτζ Ουάλας (George Corley Wallace, Jr.,1919 –1998). Οι αναγνώστες σας μπορούν να αναζητήσουν πληροφορίες στο διαδίκτυο για αυτόν τον Πολιτικό των ΗΠΑ. 

• To χιούμορ και η πρωτοτυπία στην επιλογή των ονομάτων των χαρακτήρων και των τοπονυμίων αποτελούν χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ιστορία σας. Η φαντασία περιορίζεται στη γραφή σας ή είναι ένας τρόπος ζωής για εσάς; 

Κ.Α.Μ.: Νομίζω ότι η «πραγματικότητα» είναι κομμάτια φαντασίας, με τέτοιον τρόπο  συναρμοσμένα, που η ύπαρξή τους να αποδεικνύεται επιστημονικά. Οπότε, ζωή χωρίς φαντασία είναι ζωή που μας εμποδίζει να διευρύνουμε τα όρια της γνώσης μας γι’ αυτό που θέλουμε να ονομάζουμε «πραγματικότητα». Για να το πω πιο απλά, ή πιο πρακτικά, όταν σκέφτομαι να κατασκευάσω ένα μικροέπιπλο, πρώτα το φαντάζομαι ―ως μορφή, λειτουργία και δομή―, μετά αρχίζω να το σχεδιάζω και στο τέλος το κατασκευάζω. Και το έτοιμο «προϊόν» είναι μια απόδειξη ότι αυτό που «φαντάστηκα» έχει γίνει «πραγματικό».

• Γιατί επιλέξατε να αφοσιωθείτε αποκλειστικά στην παιδική λογοτεχνία; Tι κερδίζετε από αυτή την ενασχόληση; 

Κ.Α.Μ.: Από τα βιβλία μου που έχουν εκδοθεί, φαίνεται ότι έχω αφοσιωθεί στην λογοτεχνία για παιδιά. Αυτό όμως είναι φαινομενικό και οφείλεται στο γεγονός ότι τα τρία βιβλία μου που έχουν εκδοθεί απευθύνονται σε παιδιά και νέους όλων των ηλικιών. Γράφω και βιβλία που δεν είναι και τόσο «κατάλληλα» για παιδιά κάτω των 15-16 ετών. Απλώς, δεν έχουν εκδοθεί ακόμα. Αλλά μου αρέσει να γράφω έχοντας απέναντί μου έναν ιδεατό αναγνώστη σαν εμένα στα 12-14 μου ή σαν μερικές φίλες μου από την ίδια ηλικία. Τι κερδίζω; Χαρά! Μόνο χαρά. Προς το παρόν…

• Έχετε συγγράψει ήδη δύο παιδικά βιβλία «Ο Πιοζ Νάμε και οι πέντε γάτες» και «Η Εβίτα που νίκησε τα Αποθαρρύνια» που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Πατάκη, ενώ το παρόν έργο αποτελεί την τρίτη σας συγγραφική δουλειά. Περιμένουμε καινούρια πράγματα από εσάς στο προσεχές μέλλον; Yπάρχει κάποια ιδέα προς υλοποίηση; 

Κ.Α.Μ: Κατ’ αρχάς, «Ο Πιοζ Νάμε και οι πέντες γάτες» και «Η Εβίτα που νίκησε τα αποθαρρύνια» ΔΕΝ είναι παιδικά βιβλία. Είναι βιβλία ΚΑΙ για παιδιά. Αλλά γνωρίζω και εφήβους και ενήλικους και παππούδες και γιαγιάδες που τα χαρήκανε, κατά δήλωσίν τους τουλάχιστον. Και δεν συμφωνώ με αυτού του είδους τις «κατατάξεις»: Βιβλία για παιδιά 4 ετών και πέντε μηνών έως 6 ετών και εννέα μηνών που δεν τρώνε τα νύχια τους! Βιβλία για αριστερόχειρες χορτοφάγους που δεν τους αρέσει ο Παζολίνι αλλά λατρεύουν το μοσχοφίλερο! Βιβλία για παρατηρητές πουλιών που λατρεύουν τον μπακαλιάρο με σκορδαλιά αλλά σιχαίνονται τον παστουρμά! Αρκετά όμως είπα για αυτό το αρκετά πονεμένο θέμα. Τώρα, για το αν υπάρχουν ιδέες για υλοποίηση… Ναι, υπάρχουν. Όμως, για να παραφράσω ένα γνωστό (αρκετά βλάσφημο και ασεβές ανέκδοτο), «ιδέες υπάρχουν, τα μέσα για την υλοποίησή τους δεν υπάρχουν». Είναι περίπλοκη η ιστορία των εκδόσεων· και στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό. Αλλά κι εγώ ―όπως το βατραχάκι του εμβλήματος της οικογένειας του Λευκάτα― θα χτυπιέμαι μέχρι να γίνει το γάλα βούτυρο! Ή μέχρι να αποχωρήσω από αυτή την πραγματικότητα. Ό,τι συμβεί πρώτο. Οπότε, κι εγώ περιμένω, και αρκετοί φίλοι και φίλες μου περιμένουν, και το σύμπαν όλο δεν έχει πάψει να συνωμοτεί για να μας δείξει πόσο αδιάφορο του είναι το τι περιμένω εγώ και οι όμοιοί μου. Ο χρόνος θα δείξει… 

Και τελειώνοντας αυτή την συνέντευξη, ευχαριστώ θερμά το CulturePoint και την κυρία Άννα Λύκου για την ευκαιρία που μου δώσανε να εκτεθώ και να εκθέσω κάποιες σκέψεις μου. Να είστε καλά, με υγεία και κάθε καλό!