Σαν σήμερα, στις 18 Μαρτίου 1939, γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης ο μεγαλοφυής Γιάννης Μαρκόπουλος, ένας από τους χαρισματικότερους και σπουδαιότερους συνθέτες στην ιστορία της χώρας μας, με πλήθος αξιομνημόνευτων έργων που σφράγισαν την Ελληνική μουσική κατά την τελευταία εξηκονταετία.

Προέρχεται από οικογένεια που του προσέφερε το κατάλληλο περιβάλλον για την καλλιέργεια του πνεύματός του και του μουσικού αισθητηρίου. Στο ωδείο της Ιεράπετρας πήρε τα πρώτα μουσικά μαθήματα δείχνοντας την κλίση του. Η πλούσια μουσική παράδοση της Κρήτης τον επηρέασε στη διαμόρφωση της μουσικής προσωπικότητάς του όπως, επίσης, και ακούσματα  από Ασία (Αραβία), Αφρική και Ευρώπη (Ιταλία). Ασφαλώς η Βυζαντινή μουσική άσκησε επίδραση πάνω του αλλά η καθοριστικότερη ήταν, ίσως, η παραδοσιακή μας μουσική χωρίς να παραβλέπεται η επιρροή από άλλα μέρη της Ελλάδας. Όλα αυτά σε συνδυασμό με το μοναδικό του ταλέντο και την τελειομανία του τον οδήγησαν στο να δημιουργήσει αξεπέραστα έργα άφθαστου κάλλους.

Ο πρώτος επιτυχημένος δίσκος του συνθέτη ήταν ο «Ήλιος  ο πρώτος» (1969) βασισμένος στο ομότιτλο έργο του Οδυσσέα Ελύτη από το 1943. Ακολούθησαν, εν μέσω του δικτατορικού καθεστώτος, πολλά έργα υψίστης καλλιτεχνικής αξίας που αποτελούν αληθινά στολίδια του μουσικού μας πολιτισμού, όπως:

• Χρονικό (1970)
• Ιθαγένεια (1972)
• Τα τραγούδια του νέου πατέρα (1972)
• Ο Στράτης ο Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους (1973)
• Θητεία (1974)

Κατά τη μεταπολίτευση ο Μαρκόπουλος συνέχισε να είναι παραγωγικότατος δημιουργώντας κλασικά έργα όπως:

• Μετανάστες (1974)
• Θεσσαλικός κύκλος (1974)
• Ανεξάρτητα (1975)
• Οι Ελεύθεροι πολιορκημένοι (1977)
• Σεργιάνι στον κόσμο (1979)
• Ορίζοντες (1980)
• Σειρήνες (1983)
• Φίλοι που φεύγουν (1991)
• Η λειτουργία του Ορφέα (1994)
• Ανα-γέννηση:Κρήτη ανάμεσα σε Βενετιά και πόλη (1996)
• Ερωτόκριτος και Αρετή (2003)

Ωστόσο, πριν κυκλοφορήσουν οι ανωτέρω δίσκοι του, ο Μαρκόπουλος ασχολήθηκε ενδελεχώς με τον κινηματογράφο συνθέτοντας μουσική για πολλές ταινίες, τις οποίες ομόρφυνε ιδιαιτέρως. Με την ταινία «Μικρές Αφροδίτες» (1962) του Νίκου Κούνδουρου κέρδισε το βραβείο καλύτερης κινηματογραφικής μουσικής στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και αξιοσημείωτη μνεία των κριτικών του Φεστιβάλ Βερολίνου. Με τα χρήματα που αποκόμισε από τα βραβείο αγόρασε το πρώτο του πιάνο με το οποίο καταγράφει τις μαγικές του συνθέσεις έως σήμερα(!!).

Το 1964 συνεργάστηκε με τον Γρηγόρη Γρηγορίου στην ταινία «Διωγμός» και, ξανά, το 1965 στο «Όχι, κύριε Τζόνσον». Η κριτική επιτροπή του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης τον βράβευσε για δεύτερη φορά για τη μουσική της ταινίας του Γρηγόρη Γρηγορίου «Η μοίρα ενός αθώου» (1965). Το 1966 συνεργάστηκε με τον Κώστα Μανουσάκη στην ταινία «Ο φόβος» όπου ενσωμάτωσε στις μελωδίες του ήχους από ξύλα και ράγες δημιουργώντας ένα διαφορετικό και ενδιαφέρον αποτέλεσμα.

Το 1965 επένδυσε την ταινία του Ντίνου Κατσουρίδη «Οι αδίστακτοι» με πρωταγωνιστές τους Νίκο Κούρκουλο και Μαίρη Χρονοπούλου. Σε μια κλασική σκηνή ο πρωταγωνιστής εμφανίζεται να τραγουδά με το κορυφαίο ντουέτο της εποχής Στέλιο Καζαντζίδη και Μαρινέλλα.

Το 1966 η Ένωση Ελλήνων Κριτικών  Κινηματογράφου του απένειμε το ειδικό βραβείο της για τη μουσική της ταινίας «Ο θάνατος του Αλέξανδρου» του Δημήτρη Κολλάτου. Η συγκεκριμένη ταινία συνάντησε πολύ καλές κριτικές αλλά και πολλές αντιδράσεις των συντηρητικών κυβερνήσεων της εποχής, κάτι αρκετά σύνηθες.

Γενικά κατά τη δεκαετία του 1960 ήταν παραγωγικότατος γράφοντας τη μουσική για ταινίες όπως:

• Η Κύπρος στις φλόγες (1964) του Ερρίκου Θαλασσινού
• Ο επαναστάτης (1965) του Νέστορα Μάτσα
• Ο μετανάστης (1965) του Νέστορα Μάτσα
• Διχασμός (1965) του Ερρίκου Ανδρέου
• Κατηγορώ τους ανθρώπους (1966) του Ντίνου Δημόπουλου με την Βίκυ Μοσχολιού να τραγουδά μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της, το «Πέρα από τη θάλασσα» σε στίχους Ερρίκου Θαλασσινού
• Κοινωνία ώρα μηδέν (1966) του Ντίνου Δημόπουλου τους Νίκο Κούρκουλο, Μαίρη Χρονοπούλου, Ανδρέα Μπάρκουλη σημειώνοντας εισπρακτικό θρίαμβο
• Το πιο λαμπρό αστέρι (1967) του Κώστα Καραγιάννη με το δημοφιλέστερο δίδυμο της εποχής Αλίκη Βουγιουκλάκη-Δημήτρη Παπαμιχαήλ να ωθούν την ταινία στην πρώτη θέση των εισπράξεων της χρονιάς.
• Επιχείρηση Απόλλων (1968) του Γιώργου Σκαλενάκη

και πολλές ακόμα…

Ακόμα, όμως, και τη δεκαετία του 1970 και αργότερα, συνέχιζε να συνθέτει μουσική για ταινίες όπως:

• Βόρτεξ (ή «Το πρόσωπο της Μέδουσας») του Νίκου Κούνδουρου (1972)
• Βαρθολομαίος (1972) του νεαρού Μανούσου Μανουσάκη
• Κρανίου τόπος (1973) του Κώστα Αριστόπουλου.
• Κραυγή γυναικών (1978) του Ζιλ Ντασέν, γνωστή και ως «Η άλλη Μήδεια»
• Τα χρόνια της θύελλας (1984) του Νίκου Τζήμα
• Λόρδος Βύρων, η μπαλάντα ενός δαιμονισμένου (1992) του Ν. Κούνδουρου, που κέρδισε πολλά βραβεία στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης
• Κόκκινο τριαντάφυλλο σου έκοψα (1993) του Δ. Κολλάτου

Γενικά ο Μαρκόπουλος με τις εξαίρετες συνθέσεις του στον κινηματογράφο ήταν πολύ περιζήτητος. Αναγκάστηκε να απορρίψει πολλές προτάσεις διότι θεωρούσε ότι οι ταινίες δεν ανταποκρίνονταν στα καλλιτεχνικά κριτήρια και τις απαιτήσεις του. Συνεπώς, δεν ήθελε να χαρίσει μελωδίες σε κάτι ανάξιο ή ανεπαρκές. Πιθανόν η κινηματογραφική μουσική του ιδιοφυούς δημιουργού να είναι ένα λιγότερο γνωστό κομμάτι από το κολοσσιαίας σημασίας έργο του αλλά, σίγουρα, δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί αδιάφορα αφού  οι συνθέσεις του για την 7^η τέχνη είναι και αρκετές και, κυρίως, μελωδικότατες με τη δική τους πρωτοτυπία και το δικό τους ξεχωριστό ηχόχρωμα.

Εν κατακλείδι,  μαζί με την κινηματογραφική του μουσική, ο μεγάλος Κρητικός συνθέτης μάς έχει χαρίσει έξοχα έργα απαράμιλλης ποιότητας και μοναδικής ομορφιάς. Εμείς δεν έχουμε παρά να τον ευχαριστήσουμε για όλα και να του ευχηθούμε, ειλικρινώς, χρόνια πολλά και καλά.

Βιβλιογραφία-πηγές

1. Βιβλίο “Γιάννης Μαρκόπουλος, ένας ζωντανός μύθος της σύγχρονης Ελλάδας“, Αλέξανδρος Ζώτος, εκδόσεις Καστανιώτη, 2009
2. https://www.discogs.com/ (άντληση δισκογραφίας)
3. https://www.retrodb.gr/wiki/index.php (λίστα ταινιών)

Δημήτρης Κονιδάρης