Ο καθηγητής Σέργιος Θεοδωρίδης υπεύθυνος των εκδόσεων του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου απαντά στις ερωτήσεις που του θέτει ο Κωνσταντίνος Μανίκας με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του David Deutsch “Η αρχή του άπειρου (εξηγήσεις που αλλάζουν τον κόσμο)”

Τι ήταν αυτό που σας γοήτευσε, πρώτο απ’ όλα, στο βιβλίο τού David Deutsch “Η αρχή του άπειρου (εξηγήσεις που αλλάζουν τον κόσμο)” κι αποφασίσατε να προχωρήσετε στην έκδοση του και στην Ελλάδα;

Το βιβλίο του Deutsch θεωρείται ένα από τα κλασσικά βιβλία- κι αυτός είναι ο λόγος που έχει μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες, που προσπαθεί να δώσει απαντήσεις, αλλά και να θέσει ερωτήματα, σχετικά με τις δυνατότητες του ανθρώπου να δημιουργεί τον Κόσμο του, δηλαδή αυτό που αποκαλούμε πολιτισμό. 

Ο Deutsch δεν είναι απλώς ένας κορυφαίος επιστήμονας. Είναι αυτός που θεμελίωσε τη βασική θεωρία της λειτουργίας των κβαντικών υπολογιστών, αντίστοιχα με τον Turing που θεμελίωσε τη βασική θεωρία των ψηφιακών υπολογιστών. Παράλληλα, ο Deutsch ασχολείται με την επιστημολογία, τη φιλοσοφία των επιστημών και την επιστημονική εκλαΐκευση. Στο βιβλίο αυτό έφθασα μέσα από την αναζήτησή μου, πριν από χρόνια,  να καταλάβω τι είναι αυτό που διαφοροποιεί τη λεγόμενη νοημοσύνη των υπολογιστών από τη νοημοσύνη του ανθρώπου.  Και η απάντηση του  Deutsch στο ερώτημα αυτό έρχεται σαν απόρροια της μοναδικής δυνατότητας του ανθρώπου να δημιουργεί και να δίνει εξηγήσεις. Με άλλα λόγια, την ικανότητα του ανθρώπου να ερμηνεύει και να επενδύει τον Κόσμο με σημασίες. Ο άνθρωπος δημιουργεί εξηγήσεις, εφευρίσκει τις εξισώσεις και τους νόμους που διέπουν τη φύση, σε αντίθεση με τους υπολογιστές που απλώς κάνουν προβλέψεις με βάση κάποια μαθηματικά μοντέλα και αλγορίθμους, χωρίς κατανόηση. Άλλωστε, ο Thomas Edison είχε πει ότι η ανακάλυψη είναι 5% σύλληψη και 95% ιδρώτας. Ο άνθρωπος είναι αυτός που δημιουργεί τη σύλληψη και οι υπολογιστές είναι καλύτεροι για τη φάση της εφίδρωσης.

H πεμπτουσία που διαφοροποιεί τον άνθρωπο από τα άλλα έμβια όντα είναι η δημιουργικότητα του νου. Και μία διάσταση αυτής της λειτουργίας της νόησης είναι η ανάγκη μας να εφευρίσκουμε καλές εξηγήσεις. Αυτό που αποκαλούμε αλήθεια αλλά και η ίδια η δημιουργικότητά μας χτίζονται πάνω στην ικανότητά μας να δημιουργούμε εξηγήσεις. Οι θεωρίες δεν είναι η πραγματικότητα, δεν είναι η «αλήθεια», είναι υποθέσεις για την πραγματικότητα, είναι εξηγήσεις. Αυτή η μοναδικά ανθρώπινη επιδίωξη πολλών εξηγήσεων έχει αποτελέσει ώθηση για εκπληκτικές βελτιώσεις σε κάθε τομέα, από την επιστημονική κατανόηση και την τεχνολογία μέχρι την πολιτική, τις ηθικές αξίες και την ανθρώπινη ευημερία. Σ’ αυτό το εμβριθές και καινοτόμο βιβλίο, ο Deutsch μας «ταξιδεύει» γλαφυρά στους χώρους της επιστήμης, της ιστορίας του πολιτισμού, της τέχνης, των ηθικών αξιών και της πολιτικής και ιχνηλατεί το πώς δημιουργούμε νέες «καλές» εξηγήσεις και το πώς απορρίπτουμε τις «κακές». Το κύριο ερώτημα που θέτει ο συγγραφέας είναι: κατά πόσο έχουμε προχωρήσει με τις εξηγήσεις μας στην αναζήτηση της αλήθειας; Θα σταματήσει η πρόοδος εξ αιτίας μιας καταστροφής ή φτάνοντας στην ολοκλήρωση της- ή θα συνεχιστεί επ’ άπειρον; 

Αυτό  το τελευταίο ερώτημα απασχολεί ένα πολύ ευρύ κοινό στη σημερινή εποχή στην αυγή της λεγόμενης 4ης βιομηχανικής επανάστασης, και ήταν ένα από τα μόνιμα ερωτήματα των φοιτητών μου. Αυτός ήταν και ο κύριος λόγος της απόφασης έκδοσης του βιβλίου αυτού και πιστεύω ότι θα καλύψει ένα κενό στην Ελληνική βιβλιογραφία. 

Κάποιοι θα θεωρήσουν ότι πρόκειται για ένα καθαρά επιστημονικό σύγγραμμα. Πείτε μας πώς διαφοροποιείται η δομή και ο λόγος του σε σχέση με τα συγκεκριμένα πονήματα;

Κάθε άλλο παρά επιστημονικό σύγγραμμα είναι. Είναι ένα βιβλίο που απευθύνεται στο ευρύ κοινό. Όπως είπα και παραπάνω, το βιβλίο είναι ένα ταξίδι στο πολιτισμικό δημιούργημα του ανθρώπου, και η επιστήμη είναι ένα από αυτά. Ο Deutsch μας αναδεικνύει ποια είναι η ικανότητα του ανθρώπου να δημιουργεί επιστήμη και πολιτισμό. Με τρόπο εύληπτο και πολλές φορές με χιούμορ, στην περιήγηση αυτή των «εξηγήσεων», ο Deutsch φωτίζει με την απλότητα και τη γλαφυρότητα μιας βαθιά επιστημονικά και φιλοσοφικά διεισδυτικής ματιάς μία διαδρομή που ξεκινάει από τη δημιουργία των αριθμών και συνεχίζει στους χώρους της κοσμολογίας, της κβαντικής φυσικής με τα παράδοξά της- που προκαλεί τη φαντασία μας, της βιολογία, της θεωρίας της εξέλιξης και της τεχνητής νοημοσύνης. 

Αλλά δε μένει μόνο εκεί, η ανθρώπινη δημιουργικότητα και οι εξηγήσεις δημιουργούν πολιτικές θεωρίες και θεσμισμένες κοινωνίες. Κοινωνίες αυταρχικές και κλειστές, όπως τις ονομάζει, και κοινωνίες ανοικτές. Με άλλα λόγια, κοινωνίες όπου είναι ανοικτές στην κριτική και στην αμφισβήτηση. Στο δέκατο κεφάλαιο, με τίτλο «ένα  όνειρο του Σωκράτη», που μας θυμίζει τους πλατωνικούς διαλόγους, ο συγγραφέας γράφει: «Να μία διαφορά μεταξύ της Αθήνας και της Σπάρτης. Η Σπάρτη δεν έχει φιλοσόφους. Αυτό συμβαίνει επειδή η δουλειά ενός φιλοσόφου είναι να καταλαβαίνει καλύτερα τα πράγματα κι αυτή είναι μια μορφή αλλαγής, οπότε δεν τη θέλουν».  Ως παραδείγματα τέτοιων ανοικτών κοινωνιών αναφέρει και σχολιάζει την αρχαία Αθήνα της εποχής του Περικλή, την περίοδο της Αναγέννησης του Ουμανισμού και τις φιλελεύθερες κοινωνίες που αναδύθηκαν μετά το Διαφωτισμό. 

Τι θεωρείτε ότι θα αποκομίσει ως βασικό απόσταγμα ο αναγνώστης του βιβλίου;

Ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι μία εξέλιξη ιδεών, εξηγήσεων, ερμηνειών και σημασιών με τις οποίες επενδύουμε τον Κόσμο για να τον κατανοήσουμε και να δημιουργήσουμε πρόοδο. Οι επιστημονικές θεωρίες δεν είναι η πραγματικότητα – είναι μία υπόθεση για την πραγματικότητα, και τα δεδομένα/παρατηρήσεις δεν είναι αντικειμενικά αλλά συνδέονται άρρηκτα με την προς επιβεβαίωση υπόθεση. Με άλλα λόγια, απλώς επιβεβαιώνουν ή όχι την εσωτερική συνέπεια μιας θεωρίας. Άρα, ο μόνος τρόπος για να επιτευχθεί πρόοδος είναι μέσα από τη συνεχή αμφισβήτηση και κριτική των θεωριών και των ιδεών. Καμία θεωρία ή ιδέα δεν έχει τον τελευταίο λόγο· αυτό που λέγεται συλλογική αλήθεια δημιουργείται μέσα από τη διαρκή εποικοδομητική κριτική και τη δημιουργία καλύτερων εξηγήσεων. 

Αυτή, όμως, η ανθρώπινη πορεία δεν εγγυάται μία συνεχή γραμμική πρόοδο. Η πορεία της ανθρωπότητας δεν είναι προκαθορισμένη, δεν υπόκειται σε τελολογικούς ιδεολογικούς κορσέδες με συγκεκριμένη κατεύθυνση. Η εξέλιξη είναι μία διαρκής δημιουργική διαδικασία και η οποία εγκυμονεί και λάθη, και κινδύνους, και καταστροφές. Ο Deutsch μας θυμίζει ότι στη διάρκεια της βιολογικής εξέλιξης περισσότερα από το 99% των ειδών που εμφανίστηκαν στη Γη έχουν ήδη εξαφανιστεί και συνεχίζουν να εξαφανίζονται. Στο επίπεδο του πολιτισμού έχουμε τα ναζιστικά στρατόπεδα, τους παγκόσμιους πόλεμους, τα σοβιετικά στρατόπεδα της Γκούλαγκ, κ.λπ. Ο μόνος τρόπος να πορευτούμε είναι επιστρατεύοντας την κριτική μας παράδοση ώστε να δημιουργούμε εξηγήσεις για το τι είναι λάθος και να διατυπώνουμε υποθέσεις για πιθανές λύσεις και βελτιώσεις. Κατά τον Deutsch, η κριτική αυτή παράδοση απελευθερώθηκε με το Διαφωτισμό. Οι λεγόμενες ανοικτές, δημοκρατικές, μη αυταρχικές  κοινωνίες έχουν το πλεονέκτημα να συζητούν δημόσια, να εντοπίζουν λάθη, να διατυπώνουν εναλλακτικές υποθέσεις και να διορθώνουν την πορεία, χωρίς τις αγκυλώσεις που επιβάλουν δογματικές αυθεντίες.

Σε μια τέτοια πορεία θα πρέπει να είμαστε αισιόδοξοι. Η αισιοδοξία μας, όμως, θα πρέπει να απορρέει από την πίστη μας ότι κάθε κακό έχει την αιτία του σε ανεπαρκή γνώση και ότι αισιοδοξία δεν είναι η προφητεία για ένα καλύτερο μέλλον, αλλά πηγάζει από τη δυνατότητα του ανθρώπου να εξηγεί τις αποτυχίες του. Ναι υπάρχουν απειλές. Ναι πάντα θα υπάρχουν προβλήματα, τόσο στην επιστημονική γνώση όσο και στη γνώση που αφορά τις ηθικές αξίες και τους κοινωνικούς μας θεσμούς. Πάντα θα υπάρχουν προβλήματα σχετικά με το τι θέλουμε και στο τι επιδιώκουμε. Και ο άνθρωπος πάντα θα ψάχνει για καλές εξηγήσεις. Γιατί κάθε στιγμή δημιουργίας απελευθερώνει άπειρες δυνατότητες. Γι’ αυτό κάθε στιγμή θα είμαστε στην αρχή του άπειρου.  

Βρισκόμαστε κοντά σε μια ολιστική αλήθεια για την κατανόηση του σύμπαντος ή είμαστε καταδικασμένοι στη μερική άγνοια για την αρχή και την ανάπτυξη του;

Ο Einstein είχε πει ότι «το διαχρονικό μυστήριο του Κόσμου είναι η δυνατότητά μας να τον κατανοούμε».  Κατά την άποψή μου, αυτό που ο άνθρωπος μπορεί να κάνει είναι να δημιουργεί εξηγήσεις. Όπως είπα και παραπάνω, άλλο εξηγήσεις και ερμηνείες και άλλο η αλήθεια. Αν κάποιες θεωρίες έχουν μεγάλη χρονική ισχύ, αρχίζουμε να πιστεύουμε ότι είναι πιο κοντά στην αλήθεια. Αλλά ποτέ δεν θα είμαστε σίγουροι γι’ αυτό. Η θεωρία του Πτολεμαίου για το πλανητικό σύστημα επικράτησε για αιώνες. Όμως δεν ήταν η αλήθεια. Ο Νεύτωνας μας έδωσε μία νέα εξήγηση και ερμηνεία του σύμπαντος, αλλά ούτε αυτό ήταν αλήθεια. Και δεν είναι ότι η εξήγηση/θεωρία του Einstein ήταν απλώς πιο ακριβής στις προβλέψεις από αυτές που έδινε η θεωρία του Νεύτωνα, άρα και πιο κοντά στην  αλήθεια. Η μάζα στη θεωρία του Einstein ήταν κάτι τελείως διαφορετικό από αυτή του Νεύτωνα. Μάζα και ενέργεια ήταν δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Η  διαφορά στις δύο θεωρίες είναι ποιοτικά θεμελιώδης. Δεν μπορώ να κάνω προβλέψεις για το πόσο κοντά είμαστε στο να δώσουμε εξηγήσεις για πράγματα που μέχρι τώρα δεν έχουμε αναπτύξει ικανοποιητικές θεωρίες. Αυτό,  όμως, που πιστεύω είναι ότι και οι νέες εξηγήσεις που θα δοθούν, θα δημιουργήσουν νέα ερωτήματα που με τη σειρά τους θα περιμένουν νέες εξηγήσεις. Πάντα θα είμαστε στην αρχή του άπειρου. Αυτή είναι η μαγεία και ταυτόχρονα η τραγικότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Τελικά τα όποια αρνητικά έφερε η λανθασμένη χρήση της τεχνολογικής προόδου ξεπερνούν τη θετική συνεισφορά της στην εξέλιξη των κοινωνιών;

Είναι στη φύση του ανθρώπου να εστιάζει στα αρνητικά και να ξεχνά τα θετικά. Θεωρεί ως δεδομένα τα θετικά και ανησυχεί για τα αρνητικά. Φοβόμαστε το κακό πιο πολύ απ’ ό,τι εκτιμάμε το καλό. Αν θέλετε, είναι μια θέση άμυνας, αυτοσυντήρησης, που έχουμε αναπτύξει στο πλαίσιο της βιολογικής μας εξέλιξης. Ο σχετικός όρος που χρησιμοποιείται από τους ειδικούς για να περιγράψει την ανθρώπινη αυτή πτυχή είναι γνωστός και ως αρνητική μεροληψία. Αυτό δεν είναι κατ’ ανάγκη κακό, γιατί γίνεται η αφορμή να προσπαθούμε να διορθώνουμε τα αρνητικά κι έτσι επιτυγχάνεται η πρόοδος.  

Η επιστήμη κι η τεχνολογία, με τη μορφή που τις γνωρίζουμε σήμερα, είναι δημιουργήματα της περιόδου που δρομολογήθηκε με το Διαφωτισμό. Την ιστορική στιγμή, δηλαδή, που ο Καντ τη χαρακτήρισε ως την εποχή που «ο άνθρωπος τόλμησε να καταλάβει». Τα τελευταία διακόσια χρόνια έγιναν τιτάνια βήματα προόδου. Η τεχνολογία των τριών προηγούμενων βιομηχανικών επαναστάσεων μας έδωσε φάρμακα, εμβόλια, σπίτια με νερό, ηλεκτρικό ρεύμα, οικονομική ανάπτυξη. Το προσδόκιμο της ζωής διπλασιάστηκε μέσα σ’ ένα αιώνα και η παιδική θνησιμότητα μειώθηκε από, περίπου, 40% το 1800 στο 4% σήμερα. Το ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού που ζούσε σε συνθήκες φτώχιας το 1800 ήταν 80% και σήμερα είναι λιγότερο από 10%. Το παγκόσμιο ποσοστό αλφαβητισμού αυξήθηκε από 12% το 1820 σε περίπου 90% σήμερα. Σήμερα μιλάμε για ατομικά και εργασιακά δικαιώματα, μιλάμε για  πολιτικές ελευθερίες, σήμερα μιλάμε για την ισότιμη θέση της γυναίκας στην οικογένεια και στην κοινωνία, έννοιες που υπήρχαν μόνο, αν υπήρχαν, σε κάποια λίγα βιβλία στις αρχές του 19ου αιώνα και ήταν ανύπαρκτες ως πραγματώσεις στις κοινωνίες. 

Η εξελικτική πορεία, όμως, του πολιτισμού και των ανθρώπινων κοινωνιών είναι δημιουργική. Δεν είναι προβλέψιμη. Κάθε νέα τεχνολογία, κάθε νέα ιδέα που δημιουργείται από το ανθρώπινο φαντασιακό απελευθερώνει νέες δυνατότητες, νέες προκλήσεις αλλά και νέους κινδύνους. Αυτή τη διαχρονική ιστορική πραγματικότητα τη βιώνουμε έντονα και σήμερα, την αυγή μίας νέας περιόδου, που αποκαλούμε 4η βιομηχανική επανάσταση. Από τη μια έχουμε νέες ευκαιρίες προόδου που αναδύονται από τις τεχνολογίες της τεχνικής νοημοσύνης και της βιοτεχνολογίας, αλλά από την άλλη έχουμε το φάσμα νέων προκλήσεων και κινδύνων, όπως η κλιματική αλλαγή, η βιωσιμότητα στη Γη λόγω υπερπληθυσμού, οι τεράστιες οικονομικές ανισότητες που αποσταθεροποιούν τη συνοχή των κοινωνιών, το μεταναστευτικό. Αυτά είναι τα προβλήματα που καλείται η ανθρωπότητα να αντιμετωπίσει την ιστορική αυτή στιγμή. 

Η ιδιαιτερότητα των νέων κινδύνων έγκειται στο ότι για την αντιμετώπισή τους απαιτείται διεθνής συνεργασία. Το ανθρώπινο δημιουργικό φαντασιακό καλείται να βρει λύσεις τόσο επιστημονικές και τεχνολογικές όσο και πολιτικές, όπως έκανε και στις προηγούμενες ιστορικές περιόδους. Καλείται να δημιουργήσει εξηγήσεις για τα προβλήματα και τα πιθανά λάθη από προηγούμενες επιλογές, να προτείνει λύσεις αλλά και, ίσως, να επενδύσει τον Κόσμο με νέες σημασίες και νέες κοινωνικές αξίες. Το ποιες θα είναι αυτές, το ποιος θα είναι ο χρονικός ορίζοντας, και  ποιος θα είναι ο τρόπος που θα υλοποιηθούν δεν είναι προβλέψιμα. Το αν επιτευχθούν ειρηνικά, αν θα χρειαστούν κοινωνικοί αγώνες, ίσως και νέοι πόλεμοι, δεν μπορεί να προβλεφθεί. Άρα αν τα θετικά είναι περισσότερα από τα αρνητικά, θα το απαντήσουν οι ιστορικοί. Κι αυτό θα εξαρτηθεί από τις λύσεις που θα δώσει η ανθρωπότητα σήμερα. Αυτό, όμως, που θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι την ευθύνη για το μέλλον και για το τι θα παραδώσουμε στα παιδιά μας την έχουμε εμείς, όχι κάποιοι άλλοι κάπου εκεί έξω. 

Οδεύουμε προς ένα δυστοπικό τέλμα ή προλαβαίνουμε να αλλάξουμε τον κόσμο μας;

Όπως είπα και προηγουμένως, κάθε νέα εποχή εγκυμονεί κινδύνους. Σήμερα, οι νέες  τεχνολογίες παρέχουν νέες δυνατότητες για περισσότερο ελεύθερο χρόνο, για περισσότερη δημοκρατία δίνοντας δυνατότερη φωνή στον κάθε ένα να εκφραστεί, δίνουν ευκαιρίες για απελευθέρωση του ανθρώπου από μη δημιουργικές εργασίες. Από την άλλη, οι νέες τεχνολογίες δίνουν δυνατότητες μεγαλύτερου ελέγχου και χειραγώγησης που απειλούν τη δημοκρατία. Νέες εργασιακές σχέσεις αναδύονται και πολλές από τις εργασιακές κατακτήσεις των προηγούμενων δεκαετιών απειλούνται ή και καταργούνται. Η άποψή μου είναι ότι οι κοινωνίες θα βρουν τις νέες ισορροπίες. Αυτό βέβαια θα απαιτήσει κοινωνικές διεκδικήσεις και εγρήγορση. Οι κοινωνίες είναι δυναμικές εξελίξεις και αποτέλεσμα αντιπαράθεσης συμφερόντων και συναινέσεων.  

Ο φόβος μου για δυστοπικές εξελίξεις δεν προέρχεται από την τεχνολογία και την επιστήμη αλλά από την ίδια την ανθρώπινη φύση και τις πολιτικές εξελίξεις. Οι μεγάλες κοινωνικές και οικονομικές ανισότητες δημιουργούν αισθήματα φόβου και άγχους και ένα αίσθημα ατομικής ασημαντότητας μπροστά στις προκλήσεις του άγνωστου. Αυτό πολλούς τους καθιστά ευάλωτους και έτοιμους να ανταλλάξουν την ελευθερία τους για μια ψευδαίσθηση ασφάλειας δανειζόμενοι μια ταυτότητα με εθνικιστικές ή/και θρησκευτικές ρίζες, όπως τους υπόσχονται διάφορα μη δημοκρατικά μορφώματα. Στο σημείο αυτό, το βιβλίο του Deutsch είναι περισσότερο επίκαιρο από ποτέ. Οι λύσεις θα αναδυθούν με τη βοήθεια της επιστήμης και της τεχνολογίας στο πλαίσιο ανοικτών δημοκρατικών κοινωνιών, που είναι ανοικτές στην κριτική, στο διάλογο, στις συναινέσεις και έχουν τη δυναμική να διορθώνουν τα λάθη με γνώμονα τη γνώση.  Και όπως ανέφερα παραπάνω, συμφωνώ με τον Deutsch ότι κάθε κακό έχει την αιτία του σε ανεπαρκή γνώση.

Ποιες οι εκδοτικές προτεραιότητες του ΕΚΠΑ και ποια τα σχέδια σας για το επόμενο διάστημα;

Το ΕΚΠΑ είναι το αρχαιότερο Πανεπιστημιακό  Ίδρυμα στην Ελλάδα, στο οποίο υπάρχει ένα αριθμητικά πολύ σημαντικό υψηλής στάθμης και διεθνούς εμβέλειας επιστημονικό δυναμικό. Οι εκδόσεις ΕΚΠΑ φιλοδοξούν να δράσουν καταλυτικά ώστε να φέρουν το δυναμικό αυτό πλησιέστερα στην ευρύτερη κοινωνία. Πέρα από τα βιβλία, οι εκδόσεις δρομολογούν θεματικές σειρές ομιλιών ανοικτές στο ευρύ κοινό όπως και διαδικτυακές θεματικές σειρές. Παράλληλα με τα πιο εξειδικευμένα επιστημονικά συγγράμματα, στην πρώτη φάση της εκδοτικής δραστηριότητας, η έμφαση θα δοθεί σε θεματικές ενότητες που αφορούν τον 21ο αιώνα, τις νέες τεχνολογίες, τις σύγχρονες τάσεις στη φιλοσοφία, τις σύγχρονες τάσεις στις κοινωνικές,  πολιτικές και οικονομικές επιστήμες και τις επιπτώσεις των νέων τεχνολογιών στην κοινωνία.  Ο άξονας της εκδοτικής δραστηριότητας που οραματιζόμαστε καλύπτει το τρίπτυχο Επιστήμες (θετικές και ανθρωπιστικές)-Τεχνολογία-Δημοκρατία.

* Ο Σέργιος Θεοδωρίδης είναι ομότιμος καθηγητής μηχανικής μάθησης και επεξεργασίας  δεδομένων στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) και  Distinguished Professor στο Aalborg University, Denmark. Το 2021 τιμήθηκε με το βραβείο ΙΕΕΕ SP Society Norbert Wiener Αward, που είναι η υψηλότερη διεθνής διάκριση στον επιστημονικό τομέα του.