Γράφει ο Γεώργιος Παπαθανασόπουλος
Πριν από εξήντα χρόνια, στις 24 Οκτωβρίου 1963, ανακοινώθηκε στον Γιώργο Σεφέρη ότι επελέγη για το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας.
Η σχετική επίσημη τελετή έλαβε χώρα στη Στοκχόλμη, την 10η Δεκεμβρίου του ιδίου έτους. Κατά τη διάλεξη που έδωσε στη Σουηδική Ακαδημία, εκείνη την επίσημη και μοναδική ημέρα της ζωής του θέλησε να εκφράσει την αλληλεγγύη του με το λαό, του οποίου είναι γόνος. Και διευκρίνισε: «Οχι μονάχα με τους μεγάλους διδασκάλους του πνεύματος, αλλά και με τους άγνωστους, τους αγνοημένους, αυτούς που έσκυψαν πάνω σ’ ένα και μόνο βιβλίο, με την ίδια θέρμη που σκύβει κανείς πάνω σ’ ένα εικόνισμα – και τα παιδιά, επίσης, που πεζοπόρησαν επί ώρες για να πάνε σε μακρινά σχολειά, “να μαθαίνουν γράμματα, του Θεού τα πράματα…”».
Και στην επίσημη δεξίωση, που παρατέθηκε προς τιμήν του στο δημαρχείο της Στοκχόλμης, είπε για τη χώρα μας: «Ανήκω σε μία χώρα μικρή. Ενα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο, που δεν έχει άλλο αγαθό παρά τον αγώνα του λαού, τη θάλασσα και το φως του ήλιου. Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια και το πράγμα που τη χαρακτηρίζει είναι ότι μας παραδόθηκε χωρίς διακοπή. Η ελληνική γλώσσα δεν έπαψε ποτέ της να μιλιέται. Δέχτηκε τις αλλοιώσεις που δέχεται κάθε τι ζωντανό, αλλά δεν παρουσιάζει κανένα χάσμα. Αλλο χαρακτηριστικό αυτής της παράδοσης είναι η αγάπη της για την ανθρωπιά, κανόνας της είναι η δικαιοσύνη. Στην αρχαία τραγωδία, την οργανωμένη με τόση ακρίβεια, ο άνθρωπος που ξεπερνά το μέτρο, πρέπει να τιμωρηθεί από τις ερινύες».
Το 1965, ο διάσημος Σουηδός σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου Ινγκμαρ Μπέργκμαν, ανέβασε στο Βασιλικό Θέατρο της Στοκχόλμης την τραγωδία του Ευριπίδη «Ιππόλυτος». Με την ευκαιρία έθεσε ερώτημα στον Σεφέρη, το οποίο κατέληγε: «Πού οφείλεται, κατά τη γνώμη σας, το γεγονός ότι είναι τόσο ασήμαντη η συμβολή της σημερινής Ελλάδας στα πολιτισμικά θέματα;».
Ο Σεφέρης, μεταξύ άλλων, απάντησε στον Μπέργκμαν: «Το ερώτημά σας δεν είναι εύκολο, γιατί δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Είναι όμοιο με άλλα προβλήματα που κάθε στοχαστικός άνθρωπος πρέπει να θέσει στον εαυτό του: λ.χ. γιατί η Αγγλία γέννησε έναν μονάχα Σαίξπηρ, ή γιατί η Ιταλία γέννησε έναν μονάχα Ντάντε;». Στη συνέχεια του έγραψε πως ο σύγχρονος κόσμος έχει προχωρήσει πολύ στην επιστήμη και στην τεχνολογία, αλλά δεν μπόρεσε να παρουσιάσει έναν Ομηρο ή έναν Αισχύλο, έναν Ηράκλειτο ή έναν Πλάτωνα, για να καταλήξει ότι τον Ελληνισμό πρέπει να τον κρίνουμε με τις συνθήκες υπό τις οποίες επέζησε, σε σχέση μάλιστα με τη Σουηδία, που ουδέποτε γνώρισε βάρβαρη κυριαρχία και που από τα 1813 χαίρεται χωρίς διακοπή τα αγαθά της ειρήνης, χωρίς να έχει παρουσιάσει πλήθος προσωπικοτήτων των γραμμάτων.
Ελεύθερος Τύπος
