Ο ποιητής και εκδότης Γιώργος Αλισάνογλου απαντά στις ερωτήσεις του Κωνσταντίνου Μανίκα, με αφορμή το σεμινάριο ποίησης του ΙΑΝΟΥ, το οποίο έχει αναλάβει.
Γιατί αποφασίσατε να αναλάβετε τα σεμινάριο του ΙΑΝΟΥ για την ποίηση;
Με ενδιαφέρει πολύ η «αγωνία της επίδρασης». Ο τρόπος που επηρεάζεται η δική μου γραφή από την εποχή μου σε πολιτισμικό, κοινωνικό, πολιτικό, στοχαστικό επίπεδο κάθε φορά που επανέρχομαι και συνομιλώ με αυτό που αποκαλούμε «παράδοση». Πως επαναπροσδιορίζομαι μέσω των προγόνων ποιητών, Ελλήνων και ξένων, και πως όλο αυτό προχωράει μπροστά την ίδια την γλώσσα. Πιστεύω πως η διάδραση και η όποια εμπειρία μου ως συγγραφέας, μπορεί να βοηθήσει ανθρώπους που θέλουν / ή ασχολούνται ήδη με την γραφή να ανακαλύψουμε μαζί νέους τρόπους και μέσα για το πως μιλάει η ποίηση στην εποχή μας. Τα σεμινάρια του Ιανού απαρτίζονται από έμπειρους συγγραφείς και συντελεστές. Ο χρόνος δείχνει το αποτύπωμά τους στην εξέλιξη γραφής/ανάγνωσης στη χώρα μας.
Σε ποιους απευθύνεται και συμμετέχοντες, τι να περιμένουν να αποκομίσουν από αυτό οι συμμετέχοντες;
Ο απώτερος στόχος του εργαστηρίου είναι η διερεύνηση του ποιητικού χαρακτήρα κι ο εντοπισμός του προσωπικού ύφους του καθενός, καθώς και η ανάδειξη της ποίησης ως τέχνης μοναχικής και συλλογικής, γραπτής και προφορικής. Επίσης, η απόπειρα δημοσίευσης μιας ποιητικής ενότητας σε διαδικτυακά/έντυπα περιοδικά και σε έκδοση βιβλίου.
Θα συζητηθούν τα ρεύματα και το ιστορικό-πολιτισμικό πλαίσιο, οι μορφικές ιδιαιτερότητες και οι νοηματοδοτήσεις σε κάθε περίπτωση, με παραδείγματα κλασικών, σύγχρονων κλασικών και μοντέρνων, ξένων κι Ελλήνων ποιητών. Ταυτόχρονα, θα διερευνηθούν οι σχέσεις που γεφυρώνουν την ποίηση με τον πεζό λόγο, με το θέατρο, την μουσική, τις εικαστικές τέχνες, τον κινηματογράφο. Στόχος είναι η εξοικείωση με τον Άλλο και το Άλλο, η ανάγκη του ποιήματος να στραφεί από την ταυτότητα στην ετερότητα, η ολιστική θέαση των πραγμάτων που αποτελούν μέρος της καθημερινότητάς μας.
Πόσο διάστημα θα διαρκέσει και ποιες θα είναι οι υποχρεώσεις τους;
Ο συγκεκριμένος κύκλος σεμιναρίων έχει διάρκεια 30 ωρών, δέκα τρίωρα, κάθε Δευτέρα 17:30-20:30, ξεκινώντας την Δευτέρα 27 Μαρτίου 2023.
Στο δικό μας σεμινάριο, ο κάθε σπουδαστής παρουσιάζει σειρά ασκήσεων και ποιημάτων, που σχολιάζονται από όλους. Βασικό εργαλείο, η άντληση θεμάτων και μοτίβων μέσα από την καθημερινότητα, την ψυχική δομή, την αυτό-βιογραφική / εμπειρική προσέγγιση, την φαντασία, την εμπειρία, τα όνειρα. Αλλά και από την παράδοση και την μνήμη της τέχνης, την λογοτεχνία, τις εικαστικές τέχνες, τον κινηματογράφο και το θέατρο.
Ποιες είναι οι διαφορές της e-learning εκπαίδευσης από τη συμβατική; Σας περιορίζει αυτό στο διδακτικό σας έργο;
Τα θετικά της διαδικτυακής εκπαίδευσης είναι η δυνατότητα συμμετοχής σπουδαστών από διαφορετικά μέρη ανά την Ελλάδα και τον κόσμο. Αυτό δημιουργεί αυτόματα έναν πλουραλισμό ιδεών, τάσεων, ποικίλων πολιτισμικών απόψεων, κι έναν κοσμοπολιτισμό που είναι βασικά συστατικά για την δημιουργία μιας καλής σύγχρονης ποιητικής ομάδας και ποιητικής σύνθεσης.
Η δια ζώσης εκπαίδευση έχει το θετικό στοιχείο της αμεσότητας εκπαιδευτή-εκπαιδευόμενου και την πιο εύκολη δημιουργία και παρακολούθηση των ομάδων κατά τη διάρκεια του σεμιναρίου.
Όμως θα κρατήσω τα πολύτιμα θετικά στοιχεία της διαδικτυακής επικοινωνίας που προανέφερα.
Μπορεί να διδαχθεί η ποίηση και ποιες είναι οι βασικές τεχνικές; Ή είναι κάτι απολύτως πηγαίο που δεν μπαίνει σε “κουτάκια”;
Και ναι και όχι. Η εμπειρία μας ως αναγνώστες και η βιβλιογραφία μέσα στους αιώνες μας δείχνει ότι «ποιητής γεννιέσαι, δεν γίνεσαι». Παρόλα αυτά, αν κάποιος έχει την τάση μιας «ποιητικής διάθεσης» αλλά και μεγάλη υπομονή κυρίως ως αναγνώστης, πιστεύω πως αν θέλει να γράψει ένα σωστό ποίημα, πόσο μάλλον μια ποιητική σύνθεση, θα πρέπει να διδαχτεί κάποιες βασικές τεχνικές-εργαλεία όσον αφορά στο θεωρητικό και πρακτικό κομμάτι, όπως έννοιες και πρακτικές που συντελούν στην δημιουργία ενός ποιήματος, όπως η μεταφορά, αλληγορία, σαφήνεια, αφαίρεση, συμπύκνωση, μετωνυμία, έμμετρος-ποικιλόμετρος-ελεύθερος στίχος, ύφος, ήχος, προσωδία, παρηχήσεις, ρυθμός, καθώς και στη διάκριση μεταξύ καθημερινής-γήινης ποίησης με την εσχατολογική-μεγαλόφωνη ποίηση.
Δουλειά του εκπαιδευτή είναι να του αποκαλύψει, να του μάθει τρόπους, δρόμους, κατευθύνσεις προς την διεύρυνση της αντιληπτικότητας και του ποιητικού του χαρακτήρα, κι ο εντοπισμός του προσωπικού ύφους του καθενός, καθώς και η ανάδειξη της ποίησης ως τέχνης μοναχικής και συλλογικής, γραπτής και προφορικής.
Ποια θεωρείτε τα τρία απαραίτητα στοιχεία για τη δημιουργία ενός ενδιαφέροντος ποιήματος;
Τρία σημαντικά στοιχεία για την δημιουργία ενός ενδιαφέροντος και ουσιαστικού ποιήματος είναι τα εξής: α. Έξυπνη-πρωτότυπη θεματική β. Χρήση κυρίως ρήματος-επιρρήματος και περιορισμός των επιθέτων γ. Εύστοχες «μεταφορές» ή αλληγορικά στοιχεία.
Πείτε μας τα υπόλοιπα σχέδια σας για το επόμενο διάστημα. Να περιμένουμε λογοτεχνικά κάτι καινούριο;
Το πιο πρόσφατο βιβλίο μου Κυψέλες,( εκδ. Κίχλη 2021) κυκλοφορεί έχοντας αποσπάσει πλήθος αξιόλογων και ουσιαστικών κριτικών, ενώ ήταν στη βραχεία λίστα για το βραβείο των περιοδικών «αναγνώστης» και «χάρτης». Τώρα δουλεύω μια νέα ποιητική σύνθεση με τίτλο Ποιήματα για τον ωκεανό, καθώς και μια ενότητα με πεζά ποιήματα-αφηγήσεις-παραδοξολογίες με τίτλο Το ανάποδο σπίτι.
