Ο φωτογράφος Ιωάννης Αρμυριώτης απαντά στις ερωτήσεις που του θέτει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, με αφορμή την επερχόμενη έκθεση του.

Το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη θα φιλοξενήσει από τις 13/11, τη φωτογραφική έκθεση σας με τίτλο: «Αποπροσωποποίηση: Κατάθλιψη, άγχος και κρίσεις πανικού. Μια προσωπική υπόθεση». Πώς είναι δομημένη και γιατί επιλέξατε αυτή τη θεματική οργάνωση; 

Η έκθεση αποτελείται από δέκα θέματα, δέκα προσωπικές δυσκολίες. Τα θέματα αυτά είναι: τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η πίεση του χρόνου, το ακαδημαϊκό άγχος, το αλκοόλ, η προσωπική ανάγκη για μια παύση, οι εφιάλτες,  οι αναμνήσεις, το ίντερνετ και η παρακολούθηση ταινιών (binge watching), τα αντικαταθλιπτικά και η εικόνα που έχω για το σώμα μου και την μυϊκή του κατάσταση. Το κάθε θέμα παρουσιάζεται ως ένα δίπτυχο ή ένα τρίπτυχο. Με τον τρόπο αυτό, προσπαθώ να αφηγηθώ μια ιστορία, χωρίς να είναι κάποια συγκεκριμένη. Ο κάθε θεατής μπορεί να διαβάσει την δική του. Όλα τα θέματα, είναι τοποθετημένα κάτω από την ομπρέλα των διαταραχών που αναφέρει ο τίτλος, μέσα από μια προσωπική ματιά και αφήγηση. Με λίγα λόγια πως η κατάθλιψη, το άγχος και οι κρίσεις πανικού συνδέονται με τα δέκα αυτά θέματα και πως το βιώνω εγώ προσωπικά. 

Τι σας εντυπωσίασε περισσότερο σε αυτό το οδοιπορικό στο χώρο των ψυχολογικών καταστάσεων και τι σας δυσκόλεψε, τεχνικά και όχι μόνο;

Από πολύ μικρός έχω επαφή με την διαδικασία της ψυχοθεραπείας. Από το δημοτικό θυμάμαι τον εαυτό μου να επισκέπτομαι παιδοψυχολόγο. Με κάποιον τρόπο, το οδοιπορικό αυτό στο χώρο των ψυχολογικών καταστάσεων που περιγράφω στον τίτλο της έκθεσης ξεκίνησε πολλά χρόνια πριν. Η απόφαση μου να εντρυφήσω πιο βαθιά, να μελετήσω και να αποτυπώσω φωτογραφικά αυτές τις καταστάσεις – ψυχικές διαταραχές, είχε ως στόχο να τις γνωρίσω καλύτερα. Και μέσα από αυτές να κατανοήσω καλύτερα τον εαυτό μου, τις δυσκολίες μου και τους «δαίμονες» μου. Η κύρια μου δυσκολία ήταν να βρω τον τρόπο με τον οποίο η κάθε δυσκολία συνδέεται με τις διαταραχές αυτές. Εντυπωσιάστηκα με όρους που βρήκα, όπως «ακαδημαϊκό άγχος», «σύνδρομο του Άδωνη», «Time Anxiety»  και «Binge watching», οι οποίοι ταίριαζαν απόλυτα στην ιδέα που είχα εξαρχής στο μυαλό μου. Ένιωσα ότι με τις δυσκολίες αυτές ταυτίζεται και άλλος κόσμος. Τεχνικά, η δυσκολία μου ήταν να μπορέσω το κεφάλι να είναι σε κίνηση ενώ το σώμα και τα αντικείμενα σταθερά, όπως επίσης τα στοιχεία αυτά να φωτίζονται ενώ το πλαίσιο γύρω να είναι μαύρο και σκοτεινό ώστε να μπορέσουν να αποτυπωθούν καλύτερα οι ψυχολογικές καταστάσεις στις οποίες αναφέρεται κάθε θέμα.

Τι ανιχνεύει το μάτι ενός φωτογράφου που ίσως παραμένει αδιόρατο σε εμάς; 

Πιστεύω ότι ο κάθε φωτογράφος καταγράφει την δική του αλήθεια και τα δικά του συναισθήματα κοιτώντας μέσα από τον φακό. Οι επιλογές που θα κάνει στο κάδρο, το χρώμα και τον φωτισμό περιγράφουν ένα προσωπικό συναίσθημα, μια προσωπική αισθητική. Έχω την εντύπωση ότι αν δώσουμε σε δέκα διαφορετικά άτομα (φωτογράφους ή μη) μια φωτογραφική μηχανή, με την επιλογή να φωτογραφήσουν ελεύθερα στο ίδιο τοπίο ότι αυτοί επιθυμούν, ίσως έχουμε δέκα διαφορετικές φωτογραφίες, δέκα διαφορετικά κάδρα και σίγουρα δέκα διαφορετικές ματιές. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι οι εννιά υπόλοιπες επιλογές είναι «αόρατες» για κάποιον, απλά επέλεξε να συμπεριλάβει κάποιο άλλο κομμάτι στο κάδρο του. Το μάτι κάθε φωτογράφου ανιχνεύει μια αλήθεια, ένα συναίσθημα και αποτυπώνει στον φακό ένα μέρος της ψυχής του φωτογράφου. 

Γιατί επιλέξατε αυτή τη θεματολογία και ποια αίσθηση θεωρείτε ότι θα αφήσει η προσέγγισή σας στον θεατή; 

Όπως ήδη ανέφερα, σκοπός της έκθεσης είναι η μελέτη των συγκεκριμένων διαταραχών και η κατανόηση του ίδιου μου του εαυτού. Η απόφαση να εντάξω και το κομμάτι της Αυτοαναφορικότητας σε κάθε ένα από αυτά, θα μπορούσε να είναι ένας τρόπος να μάθω περισσότερα για αυτές τις καταστάσεις, όπως επίσης και ένα είδος αυτοθεραπείας και προσωπικής «λύτρωσης». Πολλές φορές όταν ερχόμαστε πιο κοντά με τους φόβους μας ή τους «δαίμονες» μας, καταφέρνουμε πιο εύκολα να καταλάβουμε τον εαυτό μας. Αυτός είναι και ο σκοπός της έκθεσης, να καταγράψω τον εαυτό μου, τις δυσκολίες μου και να προσπαθήσω να τις αντιμετωπίσω γνωστικά και φωτογραφικά ως έναν βαθμό. Οπότε η θεματολογία είναι πολύ στοχευμένη σε όλο αυτό. Η προσέγγιση αυτή θέλω να δημιουργήσει στον θεατή προσωπικούς προβληματισμούς. Στόχος μου είναι ο θεατής που θα έρθει να ταυτιστεί, είτε με προσωπικά ανάλογα βιώματα είτε από βιώματα που έχει στο στενό του περιβάλλον, και με κάποιον τρόπο να πάρει δύναμη και ώθηση να εκφράσει τις δικές του δυσκολίες, τους δικούς του δαίμονες ή να βρει έναν τρόπο να βοηθήσει κάποιον κοντινό του που περνάει τα ίδια.  

Στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης πώς αναπροσαρμόζεται ο ρόλος του καλλιτέχνη και πώς αντιδρά σε αυτές τις αλλαγές;

Η τεχνητή νοημοσύνη έχει έρθει για να μείνει και προσωπικά θα έλεγα ότι προς το παρόν την αγαπώ. Χωρίς το GPS στην ζωή μου θα είχα χαθεί άπειρες φορές. Στο κομμάτι της φωτογραφίας υπάρχει αρκετά χρόνια τώρα, αν σκεφτεί κανείς ότι φωτόμετρά μόνης της και είναι σε θέση να γνωρίζει τι ISO, ταχύτητα και διάφραγμα να βάλει για να βγει στο αυτόματο μια σωστή φωτογραφία. Αυτό που με φοβίζει και δεν μπορώ να καταλάβω τον λόγο ύπαρξης, είναι η δημιουργία πορτρέτων και ατόμων φωτογραφικά. Είναι σε θέση να σου απεικονίσει φωτογραφικά ένα άτομο που δεν υπάρχει στην πραγματικότητα. Δεν ξέρω πόσο μακριά είμαστε από το να αντικαταστήσει τελείως τον ρόλο του φωτογράφου και να είναι σε θέση να δημιουργήσει μια φωτογραφία μόδας ή ένα πορτρέτο στο στούντιο. Σίγουρα μέχρι τώρα είναι αρκετά βοηθητική για τον φωτογράφο. Στην αναλογική εποχή ο ρόλος του και οι επιλογές του ήταν άκρως σημαντικές. Περνώντας στην ψηφιακή εποχή, με τις DSLR φωτογραφικές, σε πολλά σημεία ο ρόλος του μειώθηκε. Εάν θέλουμε να είμαστε μέσα στο «παιχνίδι» σίγουρα θα πρέπει να προσαρμοστούμε. Όπως έγινε και παλιότερα σε ανάλογες αλλαγές.

Πιστεύετε στη μοίρα ή στην τύχη;

Πολύ ωραία ερώτηση. Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής πιστεύω κάπου ενδιάμεσα. Σίγουρα σε ότι κάνουμε στην ζωή μας υπάρχει ο παράγοντας τύχη, αλλά μερικές φορές λειτουργεί και το κάρμα, η μοίρα. Στην ζωή μου πορεύομαι με την άποψη ότι σε ότι κάνουμε είναι δίπλα μας ο Θεός και μας βοηθάει, μας ακούει και με κάποιον τρόπο μας δείχνει τον δρόμο. Δεν υπάρχει καλός ή κακός θεός και ίσως το κάρμα να έρχεται αντίθετο στην πίστη μου αλλά πιστεύω ότι όταν κάνεις καλό, θα σου έρθει καλό και με την ίδια λογική αν πράξεις κάτι κακό θα γυρίσει και σε εσένα το κακό αυτό. Όποτε ναι, με κάποιον τρόπο πιστεύω στην μοίρα. Ήμουν τυχερός σε πολλές φάσεις της ζωής μου αλλά και «άτυχος» διότι δική μου κακή πράξη γύρισε σε εμένα. Καταλήγω λοιπόν ότι πιστεύω και στα δυο. 

Χρειαζόμαστε περισσότερο ρομαντισμό ή ρεαλισμό στις ζωές μας; 

Με όλα αυτά που ζούμε καθημερινά, πόλεμοι, ομοφοβικές επιθέσεις, γυναικοκτονίες, αρρώστιες, ακρίβεια, νομίζω ότι ο ρομαντισμός επιβάλλεται. Καλό είναι μερικές φορές να ζούμε μόνοι μας σε ένα ροζ συννεφάκι, μακριά από ότι μαύρο υπάρχει τριγύρω μας. Ρομαντισμός και περισσότερη ανθρωπιά πιστεύω χρειαζόμαστε. Έχουμε ξεχάσει να είμαστε ρομαντικοί και πάνω από όλα άνθρωποι. Παντού υπάρχουν νεύρα, άγχος, πόνος, απελπισία και απόγνωση. Προσωπικά έχω κουραστεί να ανοίγω την τηλεόραση ή να διαβάζω άρθρα που βασίζονται στον ρεαλισμό που ζούμε. Προτιμώ να χαθώ στο δικό μου ρομαντικό ροζ συννεφάκι. Χρειάζεται και ο ρεαλισμός αλλά δεν κάνει καλό πλέον στην ψυχή μας. Ας προσπαθούμε λοιπόν να βάφουμε κάθε μέρα το μαύρο της ζωής μας με ένα χρώμα, ας δημιουργήσει ο καθένας το δικό του «ροζ» συννεφάκι.