Σαν σήμερα, πριν από ακριβώς 94 χρόνια, γεννιέται στην Αθήνα ο Κρητικός σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος. Αμφότεροι οι γονείς του δεν ήθελαν να εγγραφεί στα δημοτολόγια της πρωτεύουσας, κι έτσι τον μετέφεραν κρυφά στην Κρήτη, όπου τον δήλωσαν στο δημοτολόγιο του Αγίου Νικολάου, στο Λασίθι. Πατέρας του Νίκου ήταν ο γνωστός δικηγόρος και πολιτικός Ιωσήφ Κούνδουρος.
Ο Νίκος Κούνδουρος σπούδασε ζωγραφική και γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, στην πρωτεύουσα. Από εκεί αποφοίτησε το 1948. Νωρίτερα, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ο Κούνδουρος είχε ενταχθεί στις τάξεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ. Αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο εξορίστηκε μεταπολεμικά στη Μακρόνησο.
Ο Νίκος Κούνδουρος αποφάσισε να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο σε ηλικία 28 ετών.
Η σταδιοδρομία του ξεκινά λοιπόν το 1954, με τη σκηνοθεσία της ταινίας “Μαγική Πόλη”, στην οποία είναι ιδιαίτερα εμφανείς οι επιρροές που του άσκησε το νεορεαλιστικό κίνημα. Δύο χρόνια μετά, σε ηλικία μόλις 30 ετών, ο Κούνδουρος σκηνοθετεί το – κατά πολλούς – magnum opus του, τον περίφημο “Δράκο”, με πρωταγωνιστή τον Ντίνο Ηλιόπουλο. Η πρωτοποριακή αυτή ταινία θεωρείται από πάρα πολλούς μέχρι σήμερα ως το καλύτερο ελληνικό φιλμ όλων των εποχών. Με τον “Δράκο”, ο Κούνδουρος καθιερώθηκε στο ελληνικό κινηματογραφικό στερέωμα. Ακολούθησαν οι ταινίες “Οι παράνομοι” (1958), “Το ποτάμι” (1959), “Μικρές Αφροδίτες” (1963), “Το πρόσωπο της Μέδουσας” (1967), “Τα τραγούδια της φωτιάς” (1974), το “1922” (1978), το “Μπορντέλο” (1984), το “Μπάιρον: Μπαλάντα για ένα δαίμονα” (1992), “Οι φωτογράφοι” (1998) και εσχάτως “Το πλοίο” (2011). Επίσης, ο Νίκος Κούνδουρος είχε γυρίσει τρία τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ: την “Ιφιγένεια εν Ταύροις”, την “Αντιγόνη” και το “Ελληνιστί Κύπρος”.
Ο Κούνδουρος είχε, ακόμη, εκπροσωπήσει πολλάκις το ελληνικό σινεμά στο εξωτερικό: Ειδικότερα, συμμετείχε στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας το 1953 και το 1956, αλλά και στο Φεστιβάλ του Βερολίνου το 1958, το 1963 και το 1967. Εξάλλου, ο Κούνδουρος τιμήθηκε με το βραβείο σκηνοθεσίας του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για τις ταινίες του “Μικρές Αφροδίτες” και το “Ποτάμι”. Σημειώνεται ότι, για τις “Μικρές Αφροδίτες”, ο σκηνοθέτης τιμήθηκε με το βραβείο σκηνοθεσίας του Φεστιβάλ Βερολίνου, αλλά και με το βραβείο της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου. Ταινίες του Κούνδουρου προβάλλονται κατ’ επανάληψη, εκτός από την ελληνική, και στην κυπριακή τηλεόραση, και στη Βρετανία, αλλά και τη Γαλλία.
Εξάλλου, κόπιες ταινιών του Κούνδουρου βρίσκονται στο Ευρωπαϊκό Μουσείο Κινηματογράφου, στη Γαλλική Ταινιοθήκη, καθώς και στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Υπενθυμίζεται ότι το καλοκαίρι του 2015 ο Νίκος Κούνδουρος είχε ταχτεί ανοικτά υπέρ του “όχι” στο δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου. Ο μεγάλος Κρητικός σκηνοθέτης άφησε την τελευταία του πνοή, σε νοσοκομείο των Αθηνών, στις 22 Φεβρουαρίου του 2017, σε ηλικία 90 ετών.
