Νίκος Ιατρού: Είναι δύσκολο να αντιληφθούμε τον τρόπο που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μάς αλλάζουν

Ο συγγραφέας Νίκος Ιατρού συνομιλεί με τον Κωνσταντίνο Μανίκα, με αφορμή την κυκλοφορία της νουβέλας “Αποσύνδεση”.

Κυκλοφόρησε η νουβέλα σας “Αποσύνδεση” από τις εκδόσεις Ιωλκός. Πώς θα το περιγράφατε συνοπτικά;

Στη νουβέλα Αποσύνδεση, οι ζωές του Ανδρέα και της Μυρτώς, διασταυρώνονται την ημέρα που χάνουν τους συντρόφους τους στο ίδιο αυτοκινητιστικό δυστύχημα και βιώνουν με διαφορετικό τρόπο την απώλεια.

Το βιβλίο, με ψυχρή γραφή, μιλάει για την αποσύνδεση της μνήμης, των εικόνων και των προσώπων που θέλουμε να ξεχάσουμε αλλά δεν μπορούμε, την αποσύνδεση από τον πόνο, ακόμα και αν είναι το μοναδικό που μας έχει μείνει για να μας θυμίζει, την αποσύνδεση από την επιθυμία που άλλες φορές σημαίνει λύτρωση και άλλες φορές προδοσία, αλλά και την αδυναμία σύνδεσης του ψηφιακού κόσμο με την πραγματική ζωή.

Σκιαγραφήστε μας τους κεντρικούς ήρωες, τη Μυρτώ και τον Ανδρέα. Ποιοι είναι οι στόχοι και τα κίνητρα τους;

Μετά τη συνάντησή τους, η έλξη που αναπτύσσεται ανάμεσα στην Μυρτώ και στον Ανδρέα, πυροδοτείται από την υπόνοια της ύπαρξης ενός ερωτικού δεσμού ανάμεσα στους ανθρώπους που χάθηκαν και το αίσθημα της προδοσίας. Αδύναμοι να αποσυνδεθούν από τις εμμονές και τα τραύματά τους, η επικοινωνία τους ακροβατεί ανάμεσα στον πραγματικό και τον ψηφιακό κόσμο και η σχέση τους εξελίσσεται μέσα από συνομιλίες στα κοινωνικά δίκτυα, σύντομες συναντήσεις, και αποτυχημένες ερωτικές επαφές.

Τι πιστεύετε ότι θα αποκομίσει ως απόσταγμα ο αναγνώστης;

Στόχος μου ήταν να μπορέσει ο αναγνώστης, μέσα από το παιχνίδι της σύνδεσης και της αποσύνδεσης, μιας διαδικασίας που ξεκινά από τη γέννησή μας και ολοκληρώνεται με το τέλος της ζωής μας, να ακολουθήσει τους ήρωες στα μονοπάτια της πραγματικής και της ψηφιακής ζωής. Να αντιληφθεί τον τρόπο που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μας αλλάζουν και τον βαθμό που επηρεάζουν τόσο την καθημερινότητα, όσο και τον τρόπο που βλέπουμε τις σχέσεις μας με τους άλλους.

Ποιο κενό έρχεται να καλύψει ο ψηφιακός κόσμος; Τελικά, αποτελεί μια διέξοδο ή ένα νέο αδιέξοδο;

Ο ψηφιακός κόσμος έρχεται να καλύψει τις μεγάλες αποστάσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, την έλλειψη χρόνου, την αδυναμία μιας ουσιαστικής προσωπικής επαφής. Είναι μια εύκολη διέξοδος, τόσο για την επικοινωνία, όσο και για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητά μας.

Είναι δύσκολο να αντιληφθούμε τον τρόπο που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μάς αλλάζουν και τον βαθμό που επηρεάζουν τόσο την καθημερινότητα, όσο και τον τρόπο που βλέπουμε τις σχέσεις μας με τους άλλους.

Αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος του αδιεξόδου όταν η αποσύνδεση από τον ψηφιακό κόσμο μας επαναφέρει σε μια πραγματικότητα που χωρίς τα εργαλεία και τις ευκολίες που μας προσφέρει το διαδίκτυο και τα social media μοιάζει πιο σκληρή και πιο δύσκολη. Ο ψηφιακός κόσμος και η τεχνολογία έχουν τη δύναμη να καταργούν τα όρια. Το ερώτημα είναι: θέλουμε να συμβεί;

Η μνήμη “καθαρίζει” ή δεσμεύει τη συνείδηση στην ανακύκλωση των ενοχών;

Αν υπάρχει μια λύση ή μια εξήγηση για τις ενοχές μας, ίσως βρίσκεται σε αναμονή στους δρόμους της μνήμης μας.

Ποιο ήταν το ερέθισμα για να ασχοληθείτε με τη συγγραφή;

Η λυτρωτική επίδραση της αλληλογραφίας στη ζωή μου. Η δυνατότητα που δίνει κάθε λέξη και κάθε πρόταση να μεταφέρει εντός μου και εκτός μου, σκέψεις και συναισθήματα.

Ποιον ορισμό θα δίνατε στην έννοια της λογοτεχνίας;

Η λογοτεχνία μοιάζει με ένα ρούχο από λέξεις, σκέψεις, ιδέες, αναμνήσεις. Ένα ρούχο φτιαγμένο στα μέτρα μας. Εμείς επιλέγουμε, ανάλογα με τη διάθεσή μας, πότε θα το φορέσουμε και πότε θα το κρύψουμε στη ντουλάπα μας.

Γιατί οι Έλληνες διαβάζουν λογοτεχνία λιγότερο από τον μέσο Ευρωπαίο;

Η ανάγνωση είναι μια ανάγκη, μια απόλαυση, μια συνήθεια, ένας τρόπος ζωής. Όπως και η γυμναστική είναι «εθιστική», πρέπει λοιπόν να σου λείπει, να την αναζητάς, να βρίσκεις διέξοδο και καταφύγιο σε αυτήν.

Το ελληνικό σχολείο δεν περιλαμβάνει ακόμα στα επίσημα προγράμματα του την ανάγνωση ολόκληρων λογοτεχνικών έργων κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους. Δεν καλλιεργεί την φιλαναγνωσία, δεν βοηθάει σε αυτό τον «εθισμό», τη στιγμή που στη Γαλλία έχει θεσμοθετηθεί από το 1988 το Prix goncourt des lycéens, το βραβείο των μαθητών Λυκείου.

Τι ρόλο έχει πλέον το βιβλίο, στην ψηφιακή εποχή μας;

Ο ρόλος δεν αλλάζει, αλλάζει όμως η σημασία που αποκτά στη ζωή μας, αφού μπορεί να μας προφυλάξει από τις «παράπλευρες απώλειες» που είναι πιθανόν να εμφανιστούν στην ψηφιακή κουλτούρα και μπορούν να οδηγήσουν στην απώλεια της κριτικής ανάλυσης, της ενσυναίσθησης και άλλων διεργασιών βαθιάς ανάγνωσης.

Ένας μήνας “καραντίνα”. Ποια είναι τα πέντε βιβλία που θα θέλατε μαζί σας;

Τα άπαντα του Raymond Carver (εκδόσεις Μεταίχμιο), Ο Στόουνερ του John Williams (εκδόσεις Gutenberg), Απ’ το ίδιο ποτήρι και άλλες ιστορίες του Μισέλ Φάις (εκδόσεις Πατάκη), Η Μοναδική Ιστορία του Julian Barnes (εκδόσεις Μεταίχμιο), Τo θέατρο του Σαμπάθ του Philip Roth (εκδόσεις ΠΟΛΙΣ).