Η ηθοποιός Μαρία Μαλταμπέ απαντά στις ερωτήσεις που τις θέτει ο Κωνσταντίνος Μανίκας με αφορμή την Πρωταγωνιστείτε στην παράσταση «Καμένα λουλούδια στο παρτέρι» του Ugo Betti. Μας μιλά για το έργο, το ρόλο της, το θέατρο γενικότερα και τα μελλοντικά της σχέδια. 

Πρωταγωνιστείτε στην παράσταση «Καμένα λουλούδια στο παρτέρι» του Ugo Betti. Ποια ήταν η πρώτη σας αντίδραση όταν ήρθατε σε επαφή με το κείμενο;

«L’aiuola brucciata”. Ο τίτλος με παραξένεψε αρχικά. Η ακριβής μετάφραση είναι «Το καμένο παρτέρι» . Μετά την πρώτη ανάγνωση ένιωσα ότι είναι ένα σπουδαίο έργο χωρίς να έχω αποκωδικοποιήσει την αιτία.  Προϊούσας της ανάγνωσης  αντιλήφθηκα  τα πολυεπίπεδα σημεία και την ιδιαίτερη γραφή του Ugo Betti , που ομολογώ ότι με οδήγησε σε ένα μακροβούτι στην καρδιά μου. 

Ο χρόνος του έργου είναι μία νύχτα. Μια νύχτα που οι ψυχές  βρίσκουν τον δρόμο τους. Σε αυτό το έξοχο πολιτικό, φιλοσοφικό, ψυχολογικό δράμα  ο  Betti  μέσα από πυκνούς διαλόγους  συνθέτει συνομωσίες,  απρόσμενες αποκαλύψεις, αγωνίες, για να  φανερώσει  παύσεις που κρύβουν κραυγές  και να ξεγυμνώσει εγκλήματα πίσω από χαμόγελα.

Πείτε κάποια παραπάνω στοιχεία για το ρόλο σας, τον μοναδικό γυναικείο του έργου.

Η Λουΐζα είναι γυναίκα παντρεμένη με άντρα  στιβαρού πολιτικού αναστήματος,  κάτω από τη σκιά τού οποίου ζουν και οι δυο. Η έλλειψη επικοινωνίας  κατατρώει τα θεμέλια της σχέσης τους. Τη συναντούμε πέντε  χρόνια μετά το θάνατο τού γιου της. Βιώνει καθημερινά το άγχος τού θανάτου του  παιδιού της. Στην προσπάθειά της να διαχειριστεί την απώλεια βρίσκεται συνεχώς  στο μεταίχμιο μεταξύ πραγματικότητας  και φαντασίας. Ένα ερώτημα  τη βασανίζει  από την αρχή του έργου. Γιατί πέθανε ο γιος της, πώς πέθανε ο γιος της… Μέχρι την τελευταία σκηνή ,όπου αποκαλύπτεται όλη η αλήθεια.

Ο τραγικός φόνος ενός νέου ανθρώπου βρίσκεται στο κέντρο της υπόθεσης.  Ποια είναι τα μηνύματα της παράστασης για τη νεολαία, τις προτεραιότητες και τα αδιέξοδά της;

Ο Betti στο έργο σκύβει με μεγάλη ευαισθησία πάνω στους νέους που έχουν απολέσει ιδανικά , αξίες  ακόμα και την  ελπίδα χωρίς να είναι υπεύθυνοι γι αυτό. Κατά τον συγγραφέα η μόνη διέξοδος είναι η ελπίδα στα νιάτα.  Επιταγή του Betti  είναι να αφουγκραστούμε τα άρρητα, να ακούσουμε τον διπλανό μας. «Ίσως , πρέπει να μάθουμε  ποιος είναι ο αληθινός τρόπος  να αγαπάμε τους αγαπημένους μας» γράφει. 

Έχοντας παράλληλα και την ιδιότητα της εκπαιδευτικού  συναντώ κάθε μέρα παιδιά. Συνομιλώ μαζί τους, τους αποκαλύπτω τον κόσμο του θεάτρου , παίζουμε, τα  παρατηρώ.  Βλέπω παιδιά εξουθενωμένα που τρέχουν να προλάβουν μαθήματα, φροντιστήρια, ένα αγχωτικό κυνήγι μιας γνώσης που δεν ξέρω τι ακριβώς είναι. Βλέπω  γονείς εξουθενωμένους   που τρέχουν  όλη την ημέρα στις  επαγγελματικές τους υποχρεώσεις. Και κάποια  βράδια ,ίσως, δεν προλαβαίνουν  να  πουν στα παιδιά τους  «καληνύχτα». Τα  παιδιά έχουν ανάγκη να επικοινωνήσουν, να φανταστούν, να συνεργαστούν, να εκφραστούν δημιουργικά. Πιστεύω ακράδαντα στην ένταξη των μαθημάτων  Τέχνης  σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, όχι για να «βγάλουμε»  περισσότερους καλλιτέχνες , αλλά  για να  δώσουμε  τη δυνατότητα στα παιδιά να μη σταματήσουν να τρέφουν την ελπίδα. 

Πόσο επίκαιρο είναι ένα κείμενο γραμμένο πριν τόσες δεκαετίες και πώς μπορεί να θέσει με νέο τρόπο διαχρονικά ζητήματα για την κοινωνία μας;

Ένα δυνατό κείμενο  ακουμπά στα μεγάλα ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης  πάντα  και σε όλες τις εποχές . Το έργο είναι  βαθιά πολιτικό και  τραγικά επίκαιρο. Καθώς προχωρούσαμε στις πρόβες,  αναγνωρίζαμε όλο και περισσότερα σημεία των καιρών μας μέσα στις σελίδες του. Θίγει την αλλοτρίωση εξαιτίας της εξουσίας, το παρασκήνιό της και τα απάνθρωπα πολιτικά παιχνίδια.  Κοιτάξτε τι κάνει ο Betti  σε αυτό το έργο. Δε διαλέγει ηγέτες ενός συντηρητικού κόμματος που έχουν απονεκρωθεί μέσα στην ευμάρεια,  αλλά αντίθετα τα πρόσωπα του  έργου είναι ηγέτες ενός επαναστατικού κινήματος με ιδανικά και πίστη που τώρα, όμως, βρίσκονται αντιμέτωποι με την επιτυχία και τη μέση ηλικία. Πόσο αλλάζει ο άνθρωπος, όταν βρίσκεται στην εξουσία; «Αν θες να δοκιμάσεις το χαρακτήρα ενός ανθρώπου, δώσε του εξουσία» είπε κάποτε ο Αβραάμ Λίνκολν και με βρίσκει απόλυτα σύμφωνη. 

Ο  Betti εστιάζει στην παγωμένη αδιαφορία όλων για όσα συμβαίνουν γύρω μας, την αναλγησία που έγινε το καθημερινό μας ρούχο. Στις ιδέες που κατρακυλούν, που αδυνατούν, εν τέλει, να αντισταθούν σε μια ψυχρή ωφελιμιστική καθημερινότητα. Τους νέους « που πέφτουν και σκοτώνονται», όπως λέει  ο ίδιος. Μεταφορικά και κυριολεκτικά. Σκέπτομαι  τους νέους που χάθηκαν στα Τέμπη. Θυμός και θλίψη. Και σήμερα συμβαίνουν ακριβώς τα ίδια, δυστυχώς…

Οφείλει ο καλλιτέχνης να εκφράζει άποψη για τα όσα συμβαίνουν γύρω του ή πρέπει να παραμένει αφοσιωμένος αποκλειστικά στο δημιουργικό έργο του;    

 Η τέχνη είναι μια επαναστατική πράξη εξ ορισμού. Μπορεί να μας δείξει τη ζωή  σε πολλαπλές  εκδοχές. Είναι σαν καλειδοσκόπιο. Κι εκεί βρίσκεται η δύναμή της.  Το κάθε καλλιτεχνικό έργο, λοιπόν, είναι από μόνο του μία «φωνή» στην κοινωνία. Μια πολιτική πρόταση, μια πολιτική θέση.

Πώς κρίνετε την πορεία του ελληνικού θεάτρου τα τελευταία χρόνια και πώς διαφοροποιείται από το παρελθόν;

Το θέατρο  όπως και η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνουν.  Το σύγχρονο θεατρικό γίγνεσθαι, παρόλο που δυνάμεις προσπαθούν να το πληγώσουν, στο τέλος  θέλω να αισιοδοξώ ότι θα βγει αλώβητο. Κάθε χρόνο  ανεβαίνει ένα πλήθος παραστάσεων , πράγμα που εγώ βρίσκω μόνο θετικό. Υπάρχει  όμως  και μια φοβερή αγωνία, καθώς το επάγγελμα του ηθοποιού  κατέχει ,ίσως, την πρώτη θέση στη  λίστα των επισφαλών επαγγελμάτων.  Και οι τελευταίες εξελίξεις με το Προεδρικό διάταγμα που υποβάθμισε σε μια νύχτα όλα τα καλλιτεχνικά πτυχία τι ήταν; Ένα ακόμη πιο πυκνό σκοτάδι. Τουλάχιστον, η απάντηση των καλλιτεχνών  ήταν  ηχηρή και εδώ αλλά και στο εξωτερικό – ειδικά η στάση των σπουδαστών των Δραματικών σχολών μόνο  συγκίνηση μας έφερε. Η Πολιτεία ωστόσο εξακολουθεί να κωφεύει. Σκεφτείτε, στη χώρα που γεννήθηκε το θέατρο δεν υπάρχει μία Ανώτατη Σχολή Υποκριτικής Τέχνης. Θλίβομαι.

Παραμένει το θέατρο η βασική προτεραιότητα κάθε ηθοποιού και πόσο σας απασχολεί μια κινηματογραφική ή τηλεοπτική παρουσία;

Προσωπικά δεν τα διαχωρίζω. Σημασία έχει  το κείμενο, το θεατρικό έργο, το σενάριο.  Ένα δυνατό κινηματογραφικό ή τηλεοπτικό  σενάριο με ενδιαφέροντες ρόλους  είναι πάντα πρόκληση για τον ηθοποιό. 

Ωστόσο, η μαγεία τού θεάτρου  με τη διάδραση  θεατών- ηθοποιών στο «εδώ και  τώρα»  παραμένει μοναδική.  Μοναδική και εφήμερη. Διαρκεί μόνο όσο και η παράσταση. Και δεν επαναλαμβάνεται ποτέ.  

Ποιο είναι το πιο μεγάλο καλλιτεχνικό σας όνειρο;

Να ονειρεύομαι .

Να δημιουργώ .

 Να μαθαίνω λίγο περισσότερο  κάθε μέρα. 

Να  αγαπώ όλο και περισσότερο κάθε μέρα.

Σας ευχαριστώ.

Βιογραφικό σημείωμα

Μαρία Μαλταμπέ

Η Μαρία Μαλταμπέ γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι αριστούχος απόφοιτος της Ανώτερης Σχολής Δραματικής Τέχνης του Πειραϊκού Συνδέσμου (ισοτιμία Ι.Τ.Ε.), απόφοιτος του τμήματος «Σπουδές στον Ευρωπαϊκό Πολιτισμό» της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στη «Δημιουργική Γραφή» ( Παν. Δ. Μακεδονίας-ΕΑΠ). Σπούδασε επίσης, Παιδαγωγικά στην Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής &Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (κάτοχος παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας Α.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε.). Είναι πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια ενηλίκων από τον ΕΟΠΠΕΠ. Έχει κάνει σπουδές Μονωδίας στο Ωδείο Φ. Νάκας. Έχει παρακολουθήσει ως υπότροφος του Φεστιβάλ Αθηνών  τα σεμινάρια:  «Το τραγικό ακουστικό προσωπείο» με τους Γ. Ζαμπουλάκη και Θ. Βόβολη  & «Το  σωματικό θέατρο» με τον διεθνώς αναγνωρισμένο σκηνοθέτη Marcello Magni.

Επίσης: Σεμινάριο παιδαγωγικής θεάτρου με τον Σ. Παπαδόπουλο (Π.Ε.Σ.Υ.Θ.). Σεμινάρια δραματοθεραπείας και ψυχοδράματος με τους Στ. Κρασσανάκη και Γ. Μποτονάκη (Π.Ε.Σ.Υ.Θ.) Σεμινάρια: «Κατασκευής φιγούρας καραγκιόζη» & «Βασικές αρχές κατασκευής και εμψύχωσης κούκλας» (Ελλ. Κ.Δ.Ε.Κ./ UNIMA).

Συνεργάστηκε επί σειρά ετών με την ΕΡΑ (ΕΡΑ 3-ΕΡΑ 5) σε θεατρικές και λογοτεχνικές εκπομπές. Είναι voice actor σε  διαφημιστικά  κείμενα , ντοκιμαντέρ, μεταγλωττίσεις, audio book.  

Έχει συμμετάσχει σε παραστάσεις με έργα των: Μαριβώ, Μπρεχτ, Ευριπίδη, Αριστοφάνη, Σοφοκλή, Σαίξπηρ, Γ. Ρίτσου, Ν. Καζαντζάκη, Λ. Πετρουσέφσκαγια, Εμ. Ροΐδη, Ν. Λαμπιούτ, Π. Μέντη, Χ. Σπηλιώτη, κ.ά. Έχει συνεργαστεί με τα θέατρα: ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Καλαμάτας, Θεσσαλικό Θέατρο, Θέατρο Κνωσός, Θέατρο του Νέου Κόσμου, Θέατρο Αγγέλων Βήμα, Θέατρο Αργώ, Studio Μαυρομιχάλη κ.ά. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της επιχορηγούμενης από το Υπουργείο Πολιτισμού εταιρίας θεάτρου «Τελεία», η οποία εκπροσώπησε επίσημα την χώρα μας στο 1ο Διαβαλκανικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (2006), στο 8ο Διεθνές Φεστιβάλ Τεχνών Σαγκάης (Κίνα 2006) και στο 8ο Ελληνικό Φεστιβάλ του Σύδνεϋ (Αυστραλία 2007).

Συνεργάστηκε ως εκπαιδεύτρια ενηλίκων με διδακτικό αντικείμενο την «Θεατρική τέχνη», στα προγράμματα της Ν.Ε.Λ.Ε. Αν. Αττικής-Πρόγραμμα δια βίου μάθηση-Γ.Γ.Ε.Ε.-ΥΠ.Ε.Π.Θ.  Συντόνισε  θεατρικές ομάδες ενηλίκων σε αρκετούς Δήμους (Δροσιάς, Γέρακα, Ν. Χαλκηδόνας, Αρτέμιδας) όπου δίδαξε  θέατρο και σκηνοθέτησε πολλές παραστάσεις. Συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο στο πρόγραμμα «Το θέατρο στο Νέο σχολείο»( 2019-21) και εμψύχωσε ομάδες εφήβων στην επαρχία και Αθήνα.

Από το 2010 διδάσκει το μάθημα της Θεατρικής αγωγής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση (δημόσια  &  ιδιωτική).  Είναι εκπαιδεύτρια ενηλίκων σε  Δ.Ι.Ε.Κ.