Κωνσταντίνος Αβράμης: Το θέατρό μας απαιτεί από τις ηθοποιούς υψηλή ακρίβεια σε μία σφιχτή, καλοκουρδισμένη παρτιτούρα

Ο Κωνσταντίνος Αβράμης απαντά στις ερωτήσεις που του θέτει ο Κωνσταντίνος Μανίκας, με αφορμή την παράσταση /oRt I. ένας άνθρωπος μπορεί να σπάσει, που ανεβαίνει στο Θέατρο Πλύφα

/oRt I. ένας άνθρωπος μπορεί να σπάσει, στο Θέατρο Πλύφα. Πώς προέκυψε η ιδέα για την παράσταση;

Προέκυψε σε δύο χρόνους: πριν από επτά χρόνια και έπειτα ξανά το φθινόπωρο του 2023. Στην πρώτη της σύλληψη, δεν υπήρχε παράσταση· υπήρχε ένα νεφελώδες όραμα για τη βία των λέξεων, την αγάπη μου για τη φιλοσοφία της γλώσσας και το τραύμα που κουβαλάμε όλοι μας από την ελληνική εκπαίδευση και παραεκπαίδευση. Ήξερα πως με πονά η σύγχυση των λέξεων, πως είναι επικίνδυνη. Έλειπε όμως η σπίθα που θα πυροδοτούσε το όλο ― ώσπου η γενοκτονία των παλαιστινίων άρχισε να ξαναβαφτίζεται ως «αυτοάμυνα». Και τότε ήξερα.

Τι σας γοήτευσε στον «Kaspar» του Peter Handke και τον «Oράτιο» του Heiner Müller και πώς επηρέασαν τα συγκεκριμένα κείμενα τη δομή της παράστασης;

Η παράσταση αποτελείται, ως επί το πλείστον από το σμίξιμο αυτών των δύο κόσμων. Από τον κόσμο του Handke πήραμε τις σχέσεις εξουσίας, τη μαθητεία και την αντίληψη της γλωσσανάλυσης ως βασανιστήριο. Από τον κόσμο του Müller δανειστήκαμε την -τόσο σύγχρονη και παραλυτική- αμφιθυμία. Θεώρησα πως ο Müller λαμβάνει ως αφετηρία το μαζικό υποκείμενο το οποίο ο Handke μας εξηγεί πώς γεννήθηκε. Και αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε και εμείς.

Μια παράσταση για την εξάλειψη του εαυτού. Ποιες δυνάμεις μάς οδηγούν στην αυτοαναίρεση και πώς μπορούμε να αντισταθούμε σε αυτές;

Η αυτοϋπονόμευση. Διστάζω μπρος σε αυτό που έχω ονειρευτεί, ξέρω πως είναι ανέφικτο και προσπαθώ να αποφύγω την απόρριψη. Για να μην απορριφθώ, θέτω ο ίδιος εμπόδια στον εαυτό μου. Για να μην μπορεί κανείς να με απορρίψει, εξαλείφω οτιδήποτε θα μπορούσε να ενοχλήσει κάποιον. Παύω να βρίζω, να σχολιάζω, να ειρωνεύομαι, παύω να χρησιμοποιώ αναλογίες και παρομοιώσεις. Παύω τα πάντα.

Ποιες είναι οι βασικές σκηνοθετικές κατευθύνσεις; Υπάρχει κάτι που έπρεπε να προσεχθεί ιδιαίτερα υποκριτικά;

Η σκηνοθεσία είναι η δραματουργία. Κάθε σκηνική μετακίνηση, κάθε αντικείμενο και κάθε χειρονομία απορρέει από την αφήγηση και προσπαθεί να την υπηρετήσει. Αυτό που συχνά αποκαλείται «φορμαλιστικό θέατρο» δεν είναι όσο αυθαίρετο νομίζουμε. Και, τις περισσότερες φορές, διευκολύνει την ηθοποιό. Το θέατρό μας απαιτεί από τις ηθοποιούς υψηλή ακρίβεια σε μία σφιχτή, καλοκουρδισμένη παρτιτούρα. Αν το σώμα των ηθοποιών καταλαβαίνει, το κοινό θα καταλάβει.

Δίνεται αρκετός χώρος στην τέχνη ώστε να λειτουργήσει αφυπνιστικά σε έναν εγωκεντρικό κόσμο;

Η αφύπνιση είναι μια βίαιη πράξη. Ζούμε σε μία εποχή που η βία αποφεύγεται σε όλες της τις μορφές. Ο θεατής που μας προσφέρει τη δυνατότητα να του ασκήσουμε τη βία της αφύπνισης, δέχεται τις απόπειρές μας. Για όποιον δεν μας παραχωρεί αυτήν την ελευθερία, δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά. Ο χώρος δεν «δίνεται». Οι άνθρωποι δίνουν ή δεν δίνουν.