Οι περισσότεροι άνθρωποι πιστεύουν ότι η ιατρική έγινε επιστημονική τον τελευταίο αιώνα. Επίσης έχει καλλιεργηθεί η άποψη ότι μόνο πρόσφατα γίνονται πειράματα και ότι οι ιατροί στην αρχαιότητα δεν έκαναν έρευνα και λειτουργούσαν μη επιστημονικά. Όλα αυτά όμως καταρρίπτονται από πλήθος ιστορικών μαρτυριών που καταδεικνύουν το εντελώς αντίθετο, κυρίως στην Αρχαία Ελλάδα.
Και μόνο να σκεφτεί κανείς λογικά, δεν θα μπορούσε να ισχύει αυτό αφού οι αρχαίοι Έλληνες ανακάλυψαν τις επιστήμες, και ότι μια από αυτές θεωρούσαν την ιατρική. Αφού η ιατρική ήταν επιστήμη στην αρχαία Ελλάδα, είναι αδιανόητο να μην είχαν δράσει οι αρχαίοι Έλληνες θεραπευτές με επιστημονικό τρόπο.
Στη σύγχρονη εποχή, επιστήμονες θεωρούνται αυτοί που αποκτούν γνώση με βάση την επιστημονική μεθοδολογία. Αυτή βασίζεται στην επιστημονική έρευνα, δηλαδή στην παρατήρηση, το πείραμα και τη λογική σκέψη.
Για τους αρχαίους Έλληνες δεν αρκούσαν μόνο αυτά. Χρειαζόταν να βρεθεί και μια αρχή, ένας νόμος. Αυτό ήταν τόσο σημαντικό που δήλωναν πως “η αρχή είναι το ήμισυ του παντός”. Δηλαδή αν κάποιος ανακάλυπτε μια “αρχή”, έναν “νόμο” είχε κάνει ένα πολύ σημαντικό βήμα προόδου.
Η ιατρική της αρχαίας Ελλάδας βασιζόταν σε αρχή. Ο Ιπποκράτης είχε γράψει στα βιβλία του ότι από καιρό οι ιατροί έχουν ανακαλύψει την αρχή με την οποία γινόταν η θεραπεία των ασθενειών. Όταν κάτι βασίζεται σε αρχή πάντα έχει επιστημονική βάση. Η επιστήμη της φυσικής για παράδειγμα, έχει και αυτή αρχές, όπως π.χ. το “Νόμο της βαρύτητας” που όλοι γνωρίζουμε.
Στην αρχαία ιατρική η βασική αρχή που ανακαλύφθηκε ήταν ο ‘Νόμος των Ομοίων”. Αυτός ο νόμος βασίστηκε σε εκατοντάδες χρόνια παρατηρήσεων των αρχαίων Ελλήνων θεραπευτών που με επιστημονικό τρόπο διαπίστωναν ότι «Δια τα όμοια νούσος γίγνεται και δια τα όμοια προσφερόμενα εκ νοσούντων υγιαίνονται», δηλαδή: «Με τα όμοια ασθένεια γίνεται και με τα όμοια πάλι οι άρρωστοι γίνονται υγιείς»,
Βέβαια ο Ιπποκράτης μετέφερε όλη αυτή την αρχαία γνώση και επιστημονικοποίησε την Ομοιοπαθητική μέθοδο παρουσιάζοντας τον Νόμο των Ομοίων μαζί με παραδείγματα:
«Τις πιο πολλές αρρώστιες τις γιατρεύει εκείνο ακριβώς που τις γεννά….» (Περί ιερής Νούσου, κεφ.21, εκδ. Παρατηρητής)
«……. Άλλος τρόπος είναι τούτος: Η ασθένεια προκαλείται από τα όμοια και θεραπεύεται με τη χορήγηση των ομοίων. Για παράδειγμα το ίδιο πράγμα προκαλεί τη στραγγουρία όταν δεν υπάρχει και τη θεραπεύει όταν υπάρχει».
Αλλά δεν έφτανε όμως μόνο η παρατήρηση και η “αρχή”. Έγιναν πολλά πειράματα, πολλές δοκιμές μέχρι να καταλάβουν οι αρχαίοι ιατροί πώς μπορούν οι αδρανείς ουσίες της φύσης να δράσουν ως φάρμακα. Και όταν κατάλαβαν πώς να φτιάχνουν φάρμακα τότε μέσω πειραμάτων διαπίστωναν και στην πράξη σε ποιες περιπτώσεις μπορούσαν να βοηθήσουν τους ασθενείς.
Βρέθηκε πλήθος βιβλίων, αγγείων, πλακών στα οποία αναφέρονται φάρμακα, σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούνταν και οι ευχαριστίες των ασθενών που έγιναν καλά.
Όσο για πειράματα, θα σας παρουσιάσω ένα πείραμα που έκανε ο Γαληνός για να διαπιστώσει αν ήταν αποτελεσματική η θηριακή. “Θηριακή” ονόμαζαν ένα φάρμακο που χρησιμοποιούνταν στην Αρχαία Ελλάδα ως θεραπεία στα δαγκώματα φιδιών.
Η θηριακή ήταν φάρμακο σύνθετο από πολλές ουσίες και δινόταν ως αντίδοτο στα δήγματα δηλητηριωδών ζώων, ερπετών, φιδιών, τα αποκαλούμενα “θηρία”, εξ ου και η ονομασία τού φαρμάκου αυτού. Πρώτη φορά θεωρείται ότι παρασκευάστηκε για τον Έλληνα βασιλιά της Συρίας, Αντίοχο τον Γ’ (242 – 187 π.Χ.). Ο Γαληνός (2ος αι. μ.Χ.) περιγράφει στο έργό του “Προς Πίσωνα περί της θηριακής βιβλίον” τον έλεγχο που χρησιμοποίησε για να διαπιστώσει την αποτελεσματικότητά της.
Ο Γαληνός συνήθιζε να διενεργεί πειράματα για να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι την πραγματικότητα εκείνων που υποστήριζε. Ακολούθησε την ίδια τακτική της πειραματικής απόδειξης, “το κρίναι το φάρμακον θέλοντες”, για να εξακριβώσει τη θεραπευτική δράση του φαρμάκου.
Μάλιστα σημειώνει ότι μέχρι τότε δεν είχε ιστορηθεί περίπτωση ανθρώπου που να έχει πιεί το αντίδοτο θηριακή και να έχει πεθάνει από δήγματα φιδιών (“ούτε γαρ τις δηχθείς ποτέ υπό των αναιρείν ειωθότων θηρίων ευθύς πιών την αντίδοτον αποθανών ιστόρηται”). Εφάρμοσε λοιπόν τη δοκιμασία για την αποτελεσματικότητα τού φαρμάκου “θηριακή” πάνω σε πειραματόζωα.
Συγκεκριμένα, ο Γαληνός γράφει ότι πήρε “αλεκτρύονες”, κοκόρια, και αφού σε μερικά εξ αυτών έδωσε τη θηριακή ενώ σε άλλα όχι, τα έφερε κοντά σε φίδια. Παρατήρησε ότι εκείνα στα οποία δεν τους είχε δοθεί να πιουν τη θηριακή αμέσως απεβίωσαν, (“τα μεν ευθείας αποθνήσκει τα μη πιόντα”), ενώ τα άλλα, πού είχαν πιει, άντεξαν και ήταν ισχυρά μετά το δάγκωμα των φιδιών (“όσα δε πέπωκεν, ισχύει και μετά το δήγμα την ζωήν έχει”). Αυτή η απόδειξη ονομάζεται στην σημερινή εποχή κλινικό πείραμα.
Κλινικό πείραμα ή κλινική δοκιμή, ονομάζεται η πειραματική διάταξη στην οποία οι συμμετέχοντες χωρίζονται με τυχαίο τρόπο σε δύο ή περισσότερες ομάδες, μία από αυτές είναι η ομάδα ελέγχου και η άλλη είναι η πειραματική ομάδα. Στην πειραματική ομάδα χορηγείται το υπό έλεγχο φάρμακο και στην ομάδα ελέγχου χορηγείται ένα placebo (εικονικό φάρμακο) πανομοιότυπο με το ενεργό φάρμακο ή, εάν υπάρχει, το φάρμακο εκλογής για τη νόσο. Στη συνέχεια συγκρίνονται τα αποτελέσματα στις δύο ομάδες και φτάνουν σε συμπεράσματα για την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του φαρμάκου.
Στην περίπτωση του Γαληνού, αυτός χρησιμοποίησε τα κοκόρια για αυτή του τη κλινική μελέτη.
Όλα τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες ιατροί έκαναν εμπεριστατωμένες παρατηρήσεις, κλινική έρευνα και με βάση τη λογική σκέψη έφταναν σε συμπεράσματα τα οποία κατέγραφαν και δίδασκαν στις επόμενες γενιές, δηλαδή λειτουργούσαν επιστημονικά χιλιάδες χρόνια πριν.
Γράφει ο Κωνσταντίνος Πίσιος, παθολόγος – ομοιοπαθητικός
