Η ηθοποιός και σκηνοθέτης, Βάνα Πεφάνη, μιλά στον Κωνσταντίνο Μανίκα για τις δύο παραστάσεις που σκηνοθετεί, την ταύτιση της με τον ρόλο της Ελισάβετ στην “Πόλη” της Λούλας Αναγνωστάκη, την πιθανή επάνοδο της στην τηλεόραση.
Σκηνοθετείτε δύο παραστάσεις αυτή την περίοδο. Ας ξεκινήσουμε από το έργο του Μηνά Βιντιάδη “Στου Μποχώρη”. Με αφορμή το γνωστό ρεμπέτικο τραγούδι, ποια ιστορία εξελίσσεται στο σανίδι;
Το έργο του Μηνά Βιντιάδη ΣΤΟΥ ΜΠΟΧΩΡΗ αναφέρεται στην ιστορία της τραγουδίστριας Ρηνιώς, που έφυγε πρόσφυγας από την Σμύρνη με τον πατέρα της Αναστάση και τον παιδικό της φίλο, Φώτη .Μέσα από θραύσματα μνήμης, ξεδιπλώνεται η προσωπική της ιστορία και η ιστορία της καταστροφής.Η παράσταση μας είναι αφιερωμένη σε όλους τους ανθρώπους που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια και τις ζωές τους , που επέζησαν και κατόρθωσαν να ορθοποδήσουν σε τόσο αντίξοες συνθήκες.
Πώς βιώνουν οι χαρακτήρες του έργου τη Μικρασιατική καταστροφή και ποιο μήνυμα αναδεικνύεται για την προσφυγιά, γενικότερα;
Οι ήρωες του έργου μας, αντιλαμβάνονται το πολιτικό παιχνίδι και κατανοούν ότι όλοι οι πρόσφυγες δυστυχώς, είναι οι λεγόμενες «παράπλευρες απώλειες». Προσπαθούν με αξιοπρέπεια να διαχειριστούν τα τραύματα τους, τον θυμό και τη λύπη τους, τον φόβο και την ανασφάλεια τους. Το έργο μας δεν διδάσκει, αλλά εξιστορεί και θυμίζει αναφαίρετα ανθρώπινα δικαιώματα . Οι άνθρωποι δεν θα έπρεπε για κανένα λόγο να υποφέρουν τόσο πολύ, ούτε να κινδυνεύει η ζωή τους. Δυστυχώς η σύγχρονη ιστορία διαψεύδει τις ελπίδες μας για ένα καλύτερο μέλλον.
Ποια είναι η δική σας σκηνοθετική ματιά πάνω σε εκείνη την εποχή, τους ανθρώπους της και τα διδάγματα που μας άφησε;
Κατάγομαι από πρόσφυγες, όπως και η μισή Ελλάδα άλλωστε. Οι πρόβες για μένα ήταν μια επιστροφή στην ιστορία της οικογένειας μου, ένα εσωτερικό ταξίδι γεμάτο μυρωδιές και γεύσεις, εικόνες και παραμύθια .Ζισκίρ, αλυσίδα η ζωή μας. Δεν μυθοποιώ, δεν ωραιοποιώ, αντιλαμβάνομαι και κατανοώ ότι είμαστε η συνέχεια άλλων ανθρώπων και η μνήμη, μας κρατάει ζωντανούς και ικανούς να μεταφέρουμε αισθήσεις και αισθήματα στους επόμενους. Μια αλυσίδα ζωής,λοιπόν είναι η παράσταση μας. Και οι κρίκοι της, οι ήρωες. Να μην ξεχάσουμε, Θεέ μου.
Σκηνοθετείτε και το έργο των Γ. Ριζόπουλου και Ε. Μπαλωμένου «Ατρείδες …εν συντομία» για το για τις ανάγκες του 15ου Διαδημοτικού Φεστιβάλ Ερασιτεχνικού Θεάτρου Δήμων της Αττικής. Τι είδους χαρακτηριστικά της εποχής τονίζει και πώς συνδυάζονται με τη σημερινή οπτική σε ζητήματα όπως ο πόλεμος κι ο ρατσισμός.
Με αφορμή την ερώτηση σας ανακαλύπτω πως ασχολούμαι την ίδια περίοδο, μέσα από διαφορετικά έργα, με ένα και μόνο θέμα, τον πόλεμο σε όλα τα επίπεδα. Η Μικρασιατική καταστροφή στο Μποχώρη, ο Τρωικός πόλεμος στους Ατρείδες, ο εμφύλιος και οι επιπτώσεις του, στην Πόλη της Αναγνωστάκη. Τελικά ναι, για τον πόλεμο θέλω να μιλήσω σήμερα, μετα την πανδημία, τον εγκλεισμό , τον φόβο και τον πόλεμο της Ουκρανίας.
Ένα τέτοιο έργο, με σκωπτική και σατιρική οπτική στα γεγονότα, είναι πιο εύκολο να αφυπνίσει τους θεατές;
Οι θεατές δεν θα αφυπνιστούν από το θέατρο. Θα θυμηθούν ίσως, θα διασκεδάσουν με τα χάλια μας, θα λυπηθούν με οσα ταυτίζονται και θα αδιαφορήσουν σε όσα δεν θέλουν να αναγνωρίσουν.
Εν τέλει η παράσταση βρίσκεται , την άλλη μέρα στον πρωινό καφέ, σαν μια σκέψη τελευταία το βράδυ, σε μια συζήτηση με φίλους, στο σερφάρισμα για μια πληροφορία της εποχής. Σ αυτές τις παραστάσεις που λειτουργούν αθόρυβα και απρόσμενα, βρίσκω προσωπικά την ουσία του θεάτρου.
Επίσης, πρωταγωνιστείτε στη θεατρική μεταφορά της “Πόλης” της Λούλας Αναγνωστάκη, που θα συνεχιστεί τον Οκτώβριο μετά την έως τώρα sold out πορεία της. Ένα πολύ ιδιαίτερο έργο, σε μια πολύ ιδιαίτερη εποχή; Ποια είναι τα στοιχεία του που αγγίζουν τόσο πολύ το κοινό;
Η Πόλη μας, αυτό που αναζητούμε όλοι, την ταύτιση, την σύνδεση. Να ανήκουμε κάπου. Να μας αναγνωρίσει και να μας γνωρίσει ο άλλος. Να μας σκεφτεί, να νοιαστεί, να μας αγαπήσουν και ν αγαπήσουμε. Να νιώσει την έλλειψη μας, να γίνουμε ανάγκη, να υπάρξουμε. Στην Πόλη μας, στους ανθρώπους μας, στην οικογένεια και στους φίλους. Τόσο απλά και τόσο δύσκολα πράγματα.
Πόσο ταυτίζεστε με τον συγκεκριμένο χαρακτήρα;
Η Ελισάβετ με βρήκε, ή την έφερα στη ζωή μου, την κατάλληλη στιγμή. Τώρα μπορώ να την κατανοήσω, να την υποστηρίξω, να την μοιραστώ με τους άλλους. Σπάνια συνεύρεση με ρόλο. Συμβαίνει μια η δυο φορές στην πορεία μας στο θέατρο. Ευγνώμων για την ευκαιρία.
Υπάρχουν στιγμές που έρχεται σε σύγκρουση η ματιά σας ως ηθοποιού με αυτή ως σκηνοθέτη, πάνω στις δουλειές σας;
Λειτουργώ εντελώς συμπληρωματικά. Η κάθε ιδιότητα με βοηθά στην άλλη. Ακόμα και στον τρόπο συμπεριφοράς μου. Τα τελευταία χρόνια έμαθα, μετά από λάθη, σαν σκηνοθέτις να μην συμπεριφέρομαι στους ηθοποιούς μου όπως δεν θέλω να μου συμπεριφερθούν και σαν ηθοποιός να προσπαθώ να καταλάβω ουσιαστικά την οδηγία του σκηνοθέτη μου. Επίσης η ματιά και η εμπειρία του «έξω» βοηθά τρομακτικά την λειτουργία του «μέσα».
Η ελληνική μυθοπλασία επανέρχεται δυναμικά το τηλεοπτικό τοπίο, αναδεικνύοντας και σημαντικά λογοτεχνικά κείμενα. Θα σκεφτόσασταν τη συμμετοχή σας σε μια τέτοια παραγωγή;
Εάν βρεθεί ένας ενδιαφέρων ρόλος και μια συνεργασία που θα με προχωρήσει υποκριτικά, εννοείται πως ναι.
Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο παιδί που επιθυμεί να ασχοληθεί με την υποκριτική;
Να καταλάβει τι ακριβώς επιθυμεί και να το κυνηγήσει μέχρι τελικής πτώσης. Στόχος, δουλειά πολλή και ενέργεια. Και αν δεν πετύχει αυτό που θέλει, να ξέρει ότι το ταξίδι και μόνο, φτάνει. Δεν υπάρχει ήττα στο θέατρο.
