Η συγγραφέας Ειρήνη Δερμιτζάκη, υπεύθυνη του εργαστηρίου δημιουργικής γραφής της “Καταπαctής”, απαντά στα ερωτήματα του Κωνσταντίνου Μανίκα.
Κυκλοφόρησε μια συλλογή διηγημάτων με τίτλο “Χωρίς Ρεζέρβα” από τις εκδόσεις Εύμαρος, με κείμενα των μαθητών σας στο εργαστήρι δημιουργικής γραφής. Πείτε μας κάποιες παραπάνω λεπτομέρειες για τη θεματολογία και το περιεχόμενο;
Ο συνδετικός κρίκος των διηγημάτων είναι ένα ενοικιαζόμενο αυτοκίνητο. Ενόσω αλλάζει χέρια, από ιστορία σε ιστορία, ξετυλίγονται οι ιστορίες των ανθρώπων που το οδηγούν. Η θεματική ποικίλει, ανεκπλήρωτοι ή ναυαγισμένοι έρωτες, επιθυμίες ανθρώπων και όνειρα για μια καλύτερη ζωή, υπαρξιακή ή καλλιτεχνική αγωνία. Με επίκεντρο πάντα τον άνθρωπο που προσπαθεί και ελπίζει σε ένα καλύτερο αύριο.
Τι διακρίνει το λόγο και το συναίσθημα που αποτυπώνουν στα διηγήματά τους, οι εκκολαπτόμενοι συγγραφείς;
Δεν είναι ένα στοιχείο ή ένα συναίσθημα. Μιας και μιλάμε για 19 διαφορετικές ιστορίες και αντίστοιχους συγγραφείς. Πιστεύω πως αυτό είναι και το ξεχωριστό αυτού του βιβλίου. Ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει νέες φωνές και μια πληθώρα ιστοριών.
Βλέπετε σε αυτά τα κείμενα την αλλαγή στην οπτική, τη βελτίωση στον τρόπο γραφής, που ήταν και ο σκοπός του προγράμματος;
Ναι, και είναι αναπόφευκτο. Το εργαστήρι είναι εντατικό και πολύμηνης διάρκειας, έτσι μέσα από τις ασκήσεις και την συνεχή επαφή με το γράψιμο, οι συμμετέχοντες βελτιώθηκαν. Έμαθαν νέες τεχνικές, και σε ένα βαθμό έγιναν οι επιμελητές του εαυτού τους. Έτσι κι αλλιώς, τον τελευταίο μήνα του εργαστηρίου, έγραφαν, έσβηναν, διόρθωναν τα τελικά διηγήματα μέχρι που φτάσαμε στο αποτέλεσμα αυτού του όμορφου βιβλίου που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Εύμαρος. Έναν εκδοτικό οίκο που προσπαθεί να δώσει βήμα σε νέους συγγραφείς.
Δώστε μας μια εικόνα για τον τρόπο λειτουργίας της “Καταπαctής” και το περίγραμμα του προγράμματος δημιουργικής γραφής; Ποιοι είναι οι στόχοι και τι απαιτήσεις υπάρχουν από τους συμμετέχοντες;
Το εργαστήρι ξεκινά συνήθως το φθινόπωρο με ένα ή δυο τμήματα ανάλογα με τη ζήτηση. Τους πρώτους μήνες εστιάζουμε σε ασκήσεις βιωματικής γραφής που στοχεύουν στην διερεύνηση των προσωπικών ζητημάτων του κάθε συγγραφέα. Προσπαθούμε δηλαδή να ανακαλύψουμε τι θα ήθελαν να γράψουν. Για τον έρωτα; Την απώλεια; Και ποιος είναι ο συγγραφικός τους εαυτός; Υπάρχει κάποια φωνή μέσα τους που τους λογοκρίνει και τους περιορίζει να εκφραστούν; Αφού βρούμε το τι θέλουν να γράψουν περνάμε στη δεύτερη φάση των μαθημάτων. Το πώς γράφουμε δηλαδή μια ιστορία. Πώς αναπτύσσεται ένας χαρακτήρας ή πλοκή, πειραματιζόμαστε με διαφορετικά είδη π.χ λογοτεχνία του φανταστικού, ιστορικό διήγημα κ.ό.κ. Ο βασικότερος στόχος είναι να δημιουργηθεί ένα κλίμα ασφάλειας στην ομάδα ώστε οι συμμετέχοντες να μπορούν να εκφραστούν δημιουργικά. Δεν υπάρχει κάποια απαίτηση από εμάς. Έχουν υπάρξει για παράδειγμα μαθητές που δε μπορούσαν στην αρχή να γράψουν γιατί ήθελαν απλά τον δικό τους χώρο και χρόνο. Δεν είμαστε δηλαδή σχολείο που αν δεν γράψεις εργασία κόβεσαι στο μάθημα.
Τι θεωρείτε ότι μπορεί να διδαχθεί, κάποιος που επιθυμεί να γράψει συστηματικά, από ένα τέτοιο σεμινάριο; Διδάσκετε η ικανότητα συγγραφής;
Το πρώτο πράγμα που μαθαίνει κάποιος στο εργαστήρι της Καταπactής είναι ότι η συχνή επαφή με το γράψιμο και το διάβασμα σε κάνει καλύτερο συγγραφέα. Έπειτα έρχονται οι ασκήσεις και η θεωρία που βοηθάει στην οργάνωση του επίδοξου συγγραφέα και βέβαια του παρέχει διαφορετικά εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιήσει. Το να διαβάζεις επίσης τα διηγήματα των άλλων συμμετεχόντων σε φέρνει σε συχνή επαφή με άλλα είδη και στυλ γραψίματος. Και βέβαια διδάσκεται η ικανότητα της γραφής. Στην ουσία αυτό που επιδιώκω είναι να είμαι ένα είδος προπονήτριας. Δε φτάνει μόνο το ταλέντο δηλαδή. Ένας αθλητής μπορεί να έχει καλοφτιαγμένο και δυνατό σώμα, αλλά χρειάζεται την προπόνηση για να μπορέσει να τρέξει σωστά και να κατακτήσει τους στόχους του. Έτσι και ο συγγραφέας.
Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια του εργαστηρίου και προσωπικά τα δικά σας;
Το εργαστήρι «Από τη μνήμη στη συγγραφή» θα συνεχιστεί και το Σεπτέμβρη. Ξεκινά δηλαδή ο τρίτος χρόνος συνεργασίας με τον εμπνευστή και δημιουργό της Καταπactής Σωτήρη Δούβρη. Παίρνουμε πάντα υπόψη μας το feedback από τους μαθητές για να προσφέρουμε νέα μαθήματα που να είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους. Έτσι πέρσι τρέξαμε και το εργαστήρι Μυθιστορήματος και αντίστοιχα σκοπεύουμε στην ανάπτυξη κι άλλων μαθημάτων π.χ παιδικού βιβλίου, σεναρίου κ.λπ. Τα δικά μου σχέδια είναι η ολοκλήρωση της παράστασης «Σσς! Η Αθήνα κοιμάται» που βασίζεται στο βιβλίο μου «Αυτό που δεν γνωρίζω ακόμα» (Εκδόσεις Εύμαρος 2021) και ανεβαίνει στο Πολιτιστικό Κέντρο Μερκούρη στις 23 Ιουλίου. Από στιγμή σε στιγμή θα κυκλοφορήσει και το θεατρικό μου έργο Trans-Port από τις εκδόσεις Άπαρσις και περιμένω το φθινόπωρο όποτε και θα εκδοθούν δυο παιδικά μου βιβλία από τις Εκδόσεις Κέδρος και Διάπλαση.
