Γράφει ο Βαγγέλης Αντωνιάδης
Πολλά από τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου ήδη από την πολύ παλιά εποχή εποικίστηκαν από μικρασιάτες. Ο Θουκιδίδης υποστηρίζει ότι σ αυτά τα νησιά κατοικούσαν Κάρες.
Αναμφίβολα τον σπουδαιότερο ρόλο στον πρώιμο πολιτισμό του Αιγαίου είχε η Κρήτη που σταδιακά απόκτησε μεγάλη και συνάμα ιδιαίτερη σημασία για τον ελληνικό πολιτισμό κατά την δεύτερη χιλιετία.
Οι ανασκαφές του Arthur Evans στην Κνωσό, ιταλικών αρχαιολογικών αποστολών στην Φαιστό και γαλλικών στα Μάλλια, έφεραν στο φως τον Μινωικό κόσμο.
Υπάρχουν αρκετές ενδείξεις για το ότι Κρήτες που μέχρι την κατάληψη του νησιού από τους Αχαιούς περίπου το 1400 π.Χ οι πληθυσμοί που δημιούργησαν τον Μινωικό πολιτισμό είχαν μικρασιατική προέλευση.
Είναι χαρακτηριστικό πως νεολιθικό στρώμα του οποίου το πάχος υπερβαίνει τα έξι μέτρα βρέθηκε κάτω από το ανάκτορο της Κνωσού.
Η έναρξη της εποχής του Χαλκού στην Κρήτη υπολογίζεται περίπου το 2600 π.Χ.
Ήδη από την εποχή εκείνη τα σπίτια είναι ορθογώνια, ενώ τα στρόγγυλο σχήμα εντοπίστηκε μόνο σε θολωτούς τάφους με θόλους που ήταν κατακευασμένοι από πλίνθους, που στηριζόταν σε πέτρινη δακτυλωτή βάση.
Στο εσωτερικό των ταφικών μνημείων υπάρχουν μεταξύ άλλων πλήθος χρυσών κοσμημάτων, έργα από ελεφαντόδοντο και πολύχρωμα πέτρινα αγγεία. Η κατασκευή των τελευταίων σταμάτησε όταν άρχισε να έχει ευρεία διάδοση η παραγωγή ορειχάλκου από τον χαλκό με την χρήση κασίτερου με αποτέλεσμα να παράγονται αγγεία μεγαλύτερης αξίας.
Στα πήλινα αγγεία μάλιστα εμφανίζεται μία ραγδαία εξελισσόμενη καλλιτεχνική διακόσμηση. Ενδεικτικό είναι πως τα << νησιωτικά είδωλα>> φανερώνουν τις σχέσεις της Κρήτης με τα νησιά του Αιγαίου.
Σημαντική βέβαια είναι και η διαπίστωση ότι τα ποικιλόχρωμα εκείνα λίθινα αγγεία, όπως επίσης τα φαγεντιανά κοσμήματα και οι σκαραβαίοι αποδεικνύουν την στενή επαφή και με την Αίγυπτο που χρονολογούνται από την προμινωική εποχή.
Βρέθηκαν επίσης σφραγιδοκύλινδροι που προερχόταν από την Σενεάρ. Γεγονός που φανερώνει πως οι σχέσεις των Κρητών της εποχής με την παλαιά τους πατρίδα, την Μικρά Ασία ήταν πάντα στενές.
