Γράφει ο Βαγγέλης Αντωνιάδης
Ο Μέγας Κωνσταντίνος: Πολιτικές και θρησκευτικές επιλογές
Ο Μέγας Κωνσταντίνος για να επιτύχει τις βασικές πολιτικές επιδιώξεις. Δηλαδή την ενίσχυση της απόλυτης μοναρχίας και τον εκχριστανισμό της Αυτοκρατορίας,, θέλησε να μεταφέρει το κέντρο βάρους αλλά και το κέντρο λήψης αποφάσεων από την δύση στην ανατολή.
Η Νέα Ρώμη όπως αρχικά ονομάστηκε η νέα πρωτεύουσα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Ιδρύθηκε και άρχισε να ανοικοδομείται στο Βυζάντιο, την αρχαία αποικία που ίδρυσαν οι Μεγαρείς στα μέσα περίπου του 7ου αιώνα π.Χ με οικιστή τον Βύζα. Τα εγκαίνια της Νέας Ρώμης που μετά από λίγα χρόνια έγινε γνωστή ως Κωνσταντινούπολη έγιναν στις 11 Μαΐου του 330 μ.Χ.
Η τύχη της Μεσαιωνικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ταυτίστηκε απόλυτα με την νέα πρωτεύουσα. Στην ιστορική πορεία έντεκα αιώνων η ανεξαρτησία της και μόνο καθόρισε την ύπαρξη της αυτοκρατορίας.
Η ίδρυση της Νέας Ρώμης
Τον Νοέμβριο του 324 μ.Χ οι εργασίες για την κατασκευή της νέας πρωτεύουσας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Μόλις έξι χρόνια αργότερα. Τον Μάιο του 330 έγιναν πανηγυρικά τα εγκαίνια της πόλης. Η θέση του νέου διοικητικού κέντρου της Αυτοκρατορίας υπήρχε μία εξαιρετική επιλογή. Ακριβώς στο μεταίχμιο δύο ηπείρων, προστατευμένη στις τρεις πλευρές της από θάλασσα. Διασφάλιζε στρατιωτική ασφάλεια έναντι πιθανών εχθρικών επιδρομών και παράλληλα αποτελούσε βάση ελέγχου τόσο της βαλκανικής χερσονήσου όσο και της Μικράς Ασίας και κυρίως των συνόρων με την Περσία.
Η νέα πρωτεύουσα υπήρξε σύμφωνα με τον Piganol << ἡ ἀσπίδα τοῦ ἑλληνισμοῦ κατά τῶν βαρβάρων>> ενώ ο Θεμίστιος έγραψε << συνοχή τῶν δυοιν ἠπειρων, ὁρμάς τῆς ἕν χρεια θαλαττης, ἀγορα της πλίμου καί πορεύσιμης, ἐγκαλλώπισμα ἐνεργόν της Ρωμαίων ἡγεμονίας>>.
Πέρα όμως από αυτό υπήρξε και ένας εξαιρετικός συγκοινωνιακός κόμβος, γιατί βρισκόταν στην χερσαία οδό που ενώ Ευρώπη και Ασία και στη θαλάσσια αφετηρία που οδηγούσε από το Αιγαίο στον Εύξεινο Πόντο. Για μία μακρά ιστορική περίοδο που ξεπέρασε τους έντεκα αιώνες η Κωνσταντινούπολης υπήρξε το διοκητικό, οικονομικό και στρατιωτικό κέντρο της κρατικής οντότητας που σήμερα ονομάζουμε Βυζαντινή Αυτοκρατορία.
Ο Κωνσταντίνος προχώρησε σε πάρα πολλά μέτρα προκειμένου να εποικίσει και να ενισχύσει δημογραφική την νέα πρωτεύουσα. Παράλληλα προσπάθησαν να αποδώσει την λαμπρότητα που άρμοζε στην Πόλη που προοριζόταν να γίνει η νέα διοικητική πρωτεύουσα αλλά και το λαμπρό στόλισμα και συνάμα το καύχημα μιας νέας χριστιανικής πλέον αυτοκρατορίας.
Ο Κωνσταντίνος προχώρησε σε πάρα πολλά μέτρα προκειμένου να εποικίσει και να ενισχύσει δημογραφικά την νέα πρωτεύουσα. Παράλληλα προσπάθησε να αποδώσει την λαμπρότητα που άρμοζε στην Πόλη. και προοριζόταν να γίνει η νέα διοικητική πρωτεύουσα αλλά και το λαμπρό στόλισμα και συνάμα το καύχημα μίας νέας χριστιανικής Αυτοκρατορίας. Λαμπρές εκκλησίες, μεγαλόπρεπα δημόσια κτήρια και έργα τέχνης από ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο, διαμόρφωσαν τον υψηλής αισθητικής διάκοσμο της Νέας Ρώμης.
Ταυτόχρονα υποχρέωσε τους μισθωτές αυτοκρατορικών γαιών στον Πόντο και την Μικρά Ασία να κατασκευάσουν προσωπικές κατοικίες στην νέα πόλη. διάταξη που καταργήθηκε μόλις το 438 μ.Χ. Χορήγησε στη νέα του πρωτεύουσα το << ιταλιώτικο δίκαιο>> ( ius italicum). Δηλαδή ότι η περιοχή θα ήταν απαλλαγμένη από την φορολογία που επιβάρυνε τις εκτός Ιταλίας επαρχίες της Αυτοκρατορίας.
Από τον Μάιο του 332 μ.Χ ξεκίνησε στην Κωνσταντινούπολη όπως σε προγενέστερες ιστορικές περιόδους γινόταν και στην Ρώμη διανομή σιτηρών σε εξαιρετικά χαμηλές τιμές. Γι αυτόν τον σκοπό χρησιμοποιήθηκαν οι σιτοπομπές ( annona civica) της Αλεξάνδρειας που άλλοτε κατευθύνθηκαν στην Ρώμη.
Τέλος, απόσπασε την νέα πόλη από την διοικητική της υπαγωγή στον κυβερνήτη ( praces) της επαρχίας της Ευρώπης καθιστώντας την αυτόνομη διακίνηση με διοικητή ανθύπατο.
Σίγουρα όχι τυχαία ο Μέγας Κωνσταντίνος αναβάθμισε το βουλευτήριο της Νέας Ρώμης σε σύγκλητο ακριβώς για να αντιγράψει το ρωμαϊκό πρότυπο εξουσίας.
Η νέα πόλη μόνο τυπικά υπήρξε λατινόφωνη. Οι επιγραφές των δημοσίων κτηρίων ήταν όλες γραμμένες στα λατινικά. Όμως οι κάτοικοι της στην συντριπτική τους πλειοψηφία ήταν ελληνόφωνοι. O Piganol χαρακτηριστικά αναφέρει << Ο Κωνσταντίνος απατήθηκε αν πίστεψε πως η πόλη του θα γινόταν ένα νέο λατινικό κέντρο. Στην πραγματικότητα ο ελληνισμός ξαναβρήκε σ αυτή την ισχυρή του πρωτεύουσα, ενώ παράλληλα γινόταν και πάλι η πρωτεύουσα του Ρωμανισμού.
