Γράφει η Βαρβάρα Ηλοπούλου, Πολιτισμολόγος – Κοιν. Επιστήμονας
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της επιστημονικής κοινότητας η μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση δεν επιδρούν αρνητικά μόνο στη ψυχική υγεία αλλά ταυτόχρονα έχουν βλαβερή επίπτωση και στη σωματική.
Διαφαίνεται λοιπόν ότι η εξάπλωση του κορωνοϊού έχει επιφέρει απροσδόκητα την επιβεβλημένη απομόνωση στο σπίτι, την αποξένωση, την αποφυγή των κοινωνικών επαφών και την πιστή τήρηση μέτρων υγιεινής και αυτοπροστασίας. Το αποτέλεσμα των παραπάνω είναι οι αναπόφευκτες ψυχολογικές παρενέργειες και ειδικά η ένταση της μοναξιάς και οι ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές όπως π.χ η έντονη συχνότητα στο πλύσιμο των χεριών.
Μια πρόσφατη μελέτη στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό «The Lancet», με επικεφαλής τη δρ Σαμάνθα Μπρουκς του Τμήματος Ψυχολογικής Ιατρικής του Βασιλικού Κολλεγίου (King’s) του Λονδίνου, η οποία αξιολογεί τα έως τώρα δεδομένα από όλες τις σχετικές έρευνες, απέδειξε ότι η καραντίνα και η απομόνωση διαρκείας μπορούν να οδηγήσουν όχι μόνο σε έντονο στρες, άγχος, κατάθλιψη, ηθική κατάπτωση, αλλά επίσης και σε σωματική κόπωση και πολλές φορές σε δημόσια αντιπαράθεση . Δυστυχώς σε περιόδους πανδημίας η απομόνωση – καραντίνα όσο κι αν είναι δύσκολο να την αποδεχτεί κανείς, κρίνεται και αναπόφευκτη και δυσάρεστη εμπειρία για όσους αναγκάζονται να υποβληθούν σε αυτή με αποτέλεσμα μαζί με την ανθρώπινη αντοχή, να δοκιμάζεται και το σύστημα υγείας.
Επειδή οι συνέπειες της καραντίνας δηλαδή της απομόνωσης που αφορά ανθρώπους που έχουν ήδη διαγνωσθεί με τη μεταδοτική νόσο, ή χρειάζεται να προφυλαχτούν για να μη νοσήσουν, είναι οδυνηρές για τη ψυχική υγεία του ατόμου, κρίνεται απαραίτητο το κοινό να έχει πλήρη ενημέρωση για τη λήψη μέτρων από τις αρμόδιες αρχές και μια σαφή και πειστική δικαιολόγηση των θυσιών που καλείται να επιτελέσει με απώτερο στόχο την αποτελεσματικότητα των μέτρων που θέτει η πολιτεία. Η έννοια της καραντίνας πιστεύεται ότι χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη Βενετία το 1127, σε σχέση με τη λέπρα και αργότερα χρησιμοποιήθηκε ευρέως κατά την επιδημία πανώλης («Μαύρος Θάνατος») στη μεσαιωνική Ευρώπη.
Η απομάκρυνση από αγαπημένα πρόσωπα, η απώλεια της ελευθερίας, η αβεβαιότητα για την εξέλιξη της ασθένειας, αλλά και η αποξένωση από καθημερινές δραστηριότητες, μπορούν μερικές φορές να έχουν δραματικές συνέπειες. Αυτοκτονίες, θυμός, άρνηση αλλά και μηνύσεις έχουν κατά καιρούς ακολουθήσει προηγούμενες καραντίνες σε ξεσπάσματα επιδημιών. Γι’ αυτό, οι ειδικοί τονίζουν ότι «τα δυνητικά οφέλη μιας υποχρεωτικής μαζικής καραντίνας πρέπει να ζυγιστούν προσεκτικά σε σχέση με το πιθανό ψυχολογικό κόστος.
Όπως λένε οι ερευνητές, «οι αρχές δημόσιας υγείας πρέπει να δίνουν έμφαση στο ότι η αυτο-απομόνωση αποτελεί αλτρουιστική επιλογή» (δηλαδή έμπρακτη απόδειξη ενδιαφέροντος για τους άλλους και όχι μόνο αυτο-προστασία) και εμπεριέχεται στον όρο της ατομικής ευθύνης.
Εν μέσω πανδημίας κορωνοϊού, τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης και αποφυγής των κοινωνικών επαφών είναι αναπόφευκτα και αναγκαία, καθώς αποβλέπουν στην προστασία της ανθρώπινης ζωής. Συνεπώς αποτελεί ατομική ευθύνη του καθενός να τα τηρήσει και να αναστείλει προσωρινά τις κοινωνικές τάσεις για παρέες και διασκέδαση. Η εμπέδωση του αισθήματος κοινωνικής ευθύνης αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για τη μη εξάπλωση του ιού.
Τη σημερινή εποχή ευτυχώς η ύπαρξη του διαδικτύου, των ηλεκτρονικών μέσων κοινωνικής δικτύωσης, του skype και των κινητών τηλεφώνων βοηθούν στην εύκολη επαφή μεταξύ συγγενών, φίλων και γενικώς κάθε κοινωνικής επαφής. Μπορεί πολλές φορές η τεχνολογία να έχει κατηγορηθεί ότι φέρνει μοναξιά, αλλά, όπως δείχνει και μια πρόσφατη έρευνα της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, οι ίδιοι οι άνθρωποι μπορούν να αξιοποιήσουν δημιουργικά την τεχνολογία και να εξαλείψουν την μοναξιά και την απομόνωση που τους βαρύνει.
Τέλος στη δεδομένη χρονική περίοδο που διανύουμε εν μέσω της πρόκλησης της νόσου Covid-19, είναι η ώρα να αποδειχτεί ακόμη μία φορά η χρησιμότητα της τεχνολογίας.
Έτσι φαίνεται ότι οι άνθρωποι μπορούν να εργάζονται και να συνεργάζονται από το σπίτι τους σχεδόν σαν να βρίσκονται στον ίδιο χώρο, μπορούν να μιλάνε μεταξύ τους από τις οθόνες των συσκευών τους (Skype, video chat), μπορούν να δικτυωθούν με ποικίλους τρόπους και να ανταλλάξουν ιδέες και απόψεις, μπορούν να παρακολουθήσουν ή να διδάξουν ηλεκτρονικά μαθήματα σαν να βρίσκονται στην τάξη ή και να παίξουν ομαδικά ηλεκτρονικά παιγνίδια.
Σαφέστατα λοιπόν η τεχνολογία δημιουργήθηκε από τον άνθρωπο για την εξυπηρέτηση των αναγκών του και στη δεδομένη χρονική συγκυρία μπορεί να αποτελέσει βασικό πυλώνα για την προσπέλαση διαφόρων προβλημάτων που δημιουργεί η πανδημία του covid-19.
