Γράφει ο Δημήτρης Ζώτος
Έχει περάσει σχεδόν μισός αιώνας από τότε που πρωτοεμφανίστηκε μια νέα μορφή ψυχαγωγίας, τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, ή βιντεοπαιχνίδια, όπως είναι συνήθως γνωστά στην Ελλάδα, από την μερική μετάφραση του όρου “videogames”. Πέρασαν πολλά στάδια μέχρι να καθιερωθούν ως ένα mainstream μέσο διασκέδασης και σήμερα εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι περνούν μέρος του ελεύθερου χρόνου τους στον εικονικό κόσμο ενός βιντεοπαιχνιδιού, είτε παίζοντας ένα γρήγορο παιχνίδι στο κινητό, είτε συμμετέχοντας σε μαζικές μάχες στο διαδίκτυο, παρέα με δεκάδες άλλους χρήστες από όλο τον κόσμο.
Για να φτάσουν τα βιντεοπαιχνίδια σε αυτό το σημείο χρειάστηκαν πολλά χρόνια έντονων διεργασιών στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες, στις οποίες τα βιντεοπαιχνίδια θεωρούνταν για δεκαετίες ως παιδικά παιχνίδια, ενασχόληση για περιθωριακούς τύπους και «φρικιά», ακόμα και ως διαφθορείς της νεολαίας. Αν και οι μεγαλύτερες γενιές, όπως οι Boomers και οι Gen X ακόμα βλέπουν με μισό μάτι αυτόν τον τρόπο διασκέδασης, πλέον, οι νεότερες γενιές, όχι απλά το αποδέχονται ως μια από τις δημοφιλέστερες μορφές διασκέδασης, αλλά και ως μια μορφή τέχνης από μόνα τους.
Και δεν είναι υπερβολή αυτή η προσέγγιση, καθώς τα βιντεοπαιχνίδια έχουν εξελιχθεί, από απλά προγράμματα ρηχής διασκέδασης, σε πολυεπίπεδες παραγωγές υψηλής αισθητικής και καλλιτεχνικής αξίας.
Προφανώς, όπως υπάρχουν βιβλία τύπου «άρλεκιν» και ταινίες αισθητικής «αμερικανιάς», δεν είναι όλα τα παιχνίδια αριστουργήματα. Όμως, υπάρχουν δυο άκρα στην φιλοσοφία παραγωγής παιχνιδιών που κατά μεγάλο ποσοστό δίνουν ουσιαστικές καλλιτεχνικές δημιουργίες. Από τη μία είναι τα λεγόμενα ΑΑΑ παιχνίδια, πολυδάπανες παραγωγές χρόνων, στις οποίες η μουσική προέρχεται από πολυμελείς ορχήστρες κλασικής μουσικής και οι χαρακτήρες αποτελούν ερμηνείες γνωστών ηθοποιών, μέσω της τεχνολογίας motion capture. Από την άλλη είναι η λεγόμενη indie σκήνη, ανεξάρτητοι παραγωγοί με ολιγομελείς ομάδες και μικρά budget, οι οποίοι λόγω έλλειψης πόρων, αναπληρώνουν με καλλιτεχνική διάθεση, φαντασία και καινοτομία.
Τα βιντεοπαιχνίδια, αν αναλυθούν, μπορούν να χαρακτηριστούν ως ένας αρμονικός συγκερασμός πολλαπλών μορφών τέχνης:
Η μουσική που τα επενδύει, η αρχιτεκτονική των εικονικών κόσμων τους, η ερμηνεία των χαρακτήρων, η λογοτεχνική διάσταση πίσω από τις περίπλοκες και επικές ιστορίες τους, η εικαστική αποτύπωση των περιβαλλόντων και η τρισδιάστατη γλυπτική των αντικειμένων μέσα σε αυτά, συνθέτουν μια συνισταμένη καλλιτεχνικής δημιουργίας που πάει ένα βήμα παραπάνω από τον κινηματογράφο: ο αποδέκτης της την ζει ο ίδιος. Πρόκειται για την πρώτη μορφή τέχνης (κι ας μας επιτραπεί ο χαρακτηρισμός τους ως τέτοια από δω και στο εξής) που έχει τόσο έντονα βιωματικά χαρακτηριστικά. Ίσως, θα μπορούσαμε να πούμε, η προσθήκη που προσφέρουν στον κόσμο της τέχνης τα βιντεοπαιχνίδια είναι ακριβώς αυτό: η βιωματικότητα, όπως αυτή εκφράζεται από τους «τρόπους παιχνιδιού» (gameplay).
Στην στήλη αυτή θα φέρνουμε κάθε εβδομάδα στο προσκήνιο βιντεοπαιχνίδια εγνωσμένης καλλιτεχνικής, ακόμα και πολιτιστικής, αξίας, αλλά και γενικές προσεγγίσεις στη σχέση των παιχνιδιών αυτών με διάφορες μορφές τέχνης.
