Γράφει η Βαρβάρα Ηλιόπουλου, Πολιτισμολόγος- Κοιν.Επιστήμονας

Η επιστροφή του «μένουμε σπίτι» λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού έχει αναμφίβολα επηρεάσει και θα συνεχίζει να επηρεάζει την κοινωνική και ψυχική μας διάθεση, άλλους βέβαια περισσότερο και άλλους λιγότερο, ανάλογα τη ψυχοσύνθεση και την προσωπικότητα του καθενός. Εκτός από τη φοβία που καλλιεργείται απέναντι σε έναν ιό που είναι απρόβλεπτος και επιθετικός, χρήζει ιδιαίτερης σημασίας ο προσδιορισμός της φύσης ή παρελκόμενων του υφιστάμενου υγειονομικού ζητήματος το οποίο εν δυνάμει αποτελεί πηγή αποδιοργάνωσης, αβεβαιότητας, κοινωνικής αστάθειας και ηθικού πανικού.

Ο ηθικός πανικός, συνήθως προκύπτει μέσα από εσφαλμένους ή σκόπιμους χειρισμούς πραγματικών ή κατασκευασμένων κινδύνων, την πρόκληση αγανάκτησης του “δημοσίου αισθήματος” και από τον  τρόπο μαζικής διάδοσης υποθετικών, ψευδών, αβάσιμων ή άλλων πληροφοριών, για γεγονότα ή καταστάσεις. Έχει αρχίσει λοιπόν να διαμορφώνεται ένα  έντονο «κοινωνικό μούδιασμα» που οφείλεται σαφώς  στις πρωτόγνωρες συνθήκες προσαρμογής για τα σύγχρονα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί,  με βάση τις τοπικές και διεθνείς κλίμακες, σε συνδυασμό και με τη ροή πληροφοριών αλλά και ειδήσεων  που κυκλοφορούν από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αλλά και από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Κάποιοι, όμως, συνάνθρωποί μας με τις σημερινές συνθήκες βιώνουν σε σχέση με τους υπολοίπους, πολύ πιο αυξημένο άγχος, ανησυχία, αλλά και συναισθηματική απομόνωση.

Αυτά τα άτομα λόγω της αδυναμίας τους να περιορίσουν τα επίπεδα του άγχους τους, τώρα μπορεί να αποκτήσουν και  δυσλειτουργική συμπεριφορά.

Παρόλα αυτά οι τρόποι εξομάλυνσης της κατάστασης δεν είναι άλλοι από την ενασχόληση με δημιουργικές δραστηριότητες ανάλογα με τις κλίσεις του καθενός, , οι οποίες μπορούν να λειτουργήσουν συχνά ως αντίδοτο στην αποξένωση και στο αίσθημα κενού από το οποίο μπορεί να διακατέχεται κάποιος που βιώνει τη  μοναξιά.

Η αποφυγή συστηματικής παρακολούθησης ενημερωτικών εκπομπών ή ιστοσελίδων που αναφέρονται στον  ιό και η αντικατάσταση τους  με την παρακολούθηση μιας ταινίας, ανάγνωσης ενός βιβλίου, ή εκγύμνασης στο σπίτι μπορεί να βοηθήσει  σημαντικά  στη μείωση των επιπέδων του άγχους, τη βελτίωση της ψυχικής διάθεσης και οι δύσκολες ώρες του κατ΄ οίκον περιορισμού να γίνονται πιο ευχάριστες.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η διάγνωση του ιού δεν επιφέρει  μόνο την αποξένωση αλλά κυρίως την  απαξίωση από τον κοινωνικό περίγυρο.

Ο κοινωνικός στιγματισμός που αναπαράγεται, τη δεδομένη χρονική περίοδο δεν διαφοροποιείται  αλλά εξακολουθεί να συμβαίνει ανάλογα την κουλτούρα, την κοινωνικοοικονομική θέση, την κατάσταση υγείας αλλά και τις πολιτισμικές πρακτικές με συχνή κατάληξη ακόμη και τον κοινωνικό αποκλεισμό.

Κυρίαρχο ρόλο ως αντίδοτο του κοινωνικού αποκλεισμού παίζει η κοινωνική παιδεία που αναγνωρίζεται ως πολιτισμική ωριμότητα ή ανωριμότητα,  εκδηλώνεται χωροχρονικά και  απορρέει από την κοινωνική και πολιτική παράδοση κάθε κοινωνίας.