Γενέθλια σήμερα για τον βραβευμένο με Πούλιτζερ ελληνικής καταγωγής συγγραφέα, Τζέφρι Ευγενίδη και παραθέτουμε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη εκείνης της περιόδου.

Μία από τις μεγαλύτερες λογοτεχνικές διακρίσεις σε παγκόσμιο επίπεδο απονεμήθηκε σε έναν ομογενή. Ο ελληνικής καταγωγής Τζέφρι Ευγενίδης (Jeffrey Eugenides), τιμήθηκε με το Βραβείο Πούλιτζερ για το μυθιστόρημα “Middlesex- Ανάμεσα στα δύο φύλα». Ένα βιβλίο πραγματικά συναρπαστικό, πρωτότυπο και με εκτεταμένες αναφορές στην Ελλάδα. Κεντρικός ήρωας είναι ένα ερμαφρόδιτο πρόσωπο. Η Καλλιόπη (Κάλλι) Στεφανίδου, καρπός του παράφορου έρωτα δύο Μικρασιατών προσφύγων που στη συνέχεια γίνονται Ελληνοαμερικανοί, περνά τα πρώτα χρόνια της ζωής της, ως η χαϊδεμένη κόρη της οικογένειας. Όμως στα 14 χρόνια ανακαλύπτει στο γραφείο ενός γιατρού στο Μανχάταν ότι για λόγους μετάλλαξης, είναι αγόρι παγιδευμένο σε γυναικείο σώμα. Πλήρης ανατροπή, που δίνει την ευκαιρία στον συγγραφέα να μιλήσει για μία σειρά θέματα.

Ο Τζέφρι Ευγενίδης που ζεί στο Βερολίνο με τη σύζυγο και την κόρη του γεννήθηκε το 1960 στο Ντιτρόϊτ και οι παππούδες του από την πλευρά του πατέρα του κατάγονταν από τη Μικρά Ασία. Η μητέρα του από την άλλη πλευρά είχε αγγλοϊρλανδική καταγωγή. Ο συγγραφέας μας μιλά για το βιβλίο του, που χρειάστηκαν δέκα ολόκληρα χρόνια για να ολοκληρωθεί και διευκρινίζει ότι δεν υπάρχουν αυτοβιογραφικά στοιχεί

Συνέντευξη στην Ελπίδα Πασαμιχάλη

Γιατί δημιουργήσατε έναν ερμαφρόδιτο ήρωα;

Ξέρετε πολλοί με ρωτούν γιατί δημιούργησα έναν ερμαφρόδιτο Αμερικανό. Και η απάντησή μου στο ερώτημα είναι πως ο μυθιστοριογράφος πρέπει να έχει ερμαφρόδιτη φαντασία. Αυτή είναι η δουλειά του μυθιστοριογράφου. Να μπαίνει στο μυαλό και την ψυχή τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών ηρώων του. Για μένα λοιπόν αυτό ήταν κάτι απόλυτα φυσιολογικό. Τόσο που διερωτώμαι γιατί δεν υπάρχουν ερμαφρόδιτοι σε περισσότερα βιβλία. Παράλληλα όμως το βιβλίο αναφέρεται στο θέμα της ταυτότητας του ατόμου και της μεταμόρφωσής του. Και υπάρχουν πολλά είδη μεταμόρφωσης. Κάποιος είναι εργένης και μετά παντρεύεται, κάποιος άλλος είναι Έλληνας και μετά γίνεται Αμερικανός, και βέβαια η μεγαλύτερη μεταμόρφωση είναι αυτή που συντελείται στο βιβλίο και κάποιος που ήταν κορίτσι, γίνεται αγόρι. Αυτός ακριβώς ο ερμαφρόδιτος αφηγείται την ιστορία του, χρησιμοποιώντας σε αρκετές περιπτώσεις επικό ύφος, μία εξιστόρηση που περιλαμβάνει την μεταμόρφωση σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα. Αυτός ήταν ο λόγος της επιλογής μου.

Μιλήσατε με ανθρώπους που είναι ερμαφρόδιτοι στην έρευνα για το βιβλίο;

Όχι δεν το έκανα. Δεν ήθελα να κάνω ένα βιβλίο καταγραφής περιπτώσεων και να παρουσιάσω διάφορες ερμαφρόδιτες προσωπικότητες. Έκανα όμως πολύ εκτεταμένη έρευνα για τις ερμαφρόδιτες καταστάσεις και μελέτησα για κάποιες περιπτώσεις που είχαν ήδη καταγραφεί. Όμως δεν πήγα να τους συναντήσω. Προσπάθησα να σκεφτώ με τη φαντασία μου το πώς θα λειτουργούσα εγώ, αν ήμουν στη θέση τους. Πάντως από τη στιγμή που έγραψα το βιβλίο γνώρισα αρκετούς ανθρώπους αυτού του είδους.

Το “Middlesex” σχετίζεται πολύ με την Ελλάδα. Συμφωνείτε με εκείνους που το θεωρούν «ελληνοαμερικάνικο» μυθιστόρημα;

Ποτέ δεν ξεκίνησα να γράψω ένα ελληνοαμερικανικό μυθιστόρημα. Στην αρχή ήθελα να γράψω ένα έργο βασισμένο στο μύθο για ένα ερμαφρόδιτο πλάσμα. Αυτό με οδήγησε σε άλλα ερμαφρόδιτα πλάσματα της ιστορίας και της λογοτεχνίας, όπως ο Τειρεσίας. O ερμαφροδιτισμός με οδήγησε στον κλασικισμό, ο κλασικισμός στον Ελληνισμό και ο Ελληνισμός στην οικογένειά μου. Χρησιμοποίησα την ελληνική καταγωγή μου διότι δούλευε από όλη την ιστορία που ήθελα να αφηγηθώ. Αλλά με ένα όνομα όπως Eυγενίδης, τί περιμένατε από εμένα;

Υπάρχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία στο βιβλίο;

Το “Middlesex” δεν είναι αυτοβιογραφικό βιβλίο. Ακολουθεί τη τεχνική της αυτοβιογραφίας αλλά δεν είναι αυτοβιογραφικό. Φυσικά οι παππούδες μου κατάγονταν από την Μικρά Ασία, και αποτέλεσαν για μένα πηγή πληροφοριών. Ήρθαν στο Ντιτρόιτ και για κάποιο διάστημα έμειναν στους δρόμους και σε διάφορα άλλα μέρη, κάτι που αναφέρω και στο βιβλίο. Όμως όλη αυτή η υπόθεση του ερμαφροδιτισμο, αλλά και σκηνές όπως η καταστροφή της Σμύρνης που περιλαμβάνονται στο βιβλίο είναι μυθιστορία.

Η ελληνική καταγωγή τί σημαίνει για σας; Σας έχει επηρεάσει;

Ήταν για μένα κάτι προφανές εξ αρχής, διότι οι γονείς του πατέρα μου ζούσαν μαζί μας, μιλούσαν ελληνικά και πάρα πολλές συνομιλίες στο σπίτι μας γίνονταν στα ελληνικά. Οι γονείς μου δεν μιλούσαν ελληνικά μεταξύ τους διότι μόνο ο πατέρας μου ήταν Έλληνας και δεν μιλούσαν ελληνικά και σε μας. Όμως η ελληνική γλώσσα ήταν κάτι πολύ οικείο σε μένα κατά την παιδική μου ηλικία. Πολλές φορές σκεφτόμουν ελληνικά και απαντούσα στα ελληνικά. Και βέβαια αργότερα όταν έμαθα πόσο μεγαλειώδης υπήρξε ο ελληνικός πολιτισμός και η ελληνική ιστορία ένοιωθα ιδιαίτερα περήφανος που καταγόμουν από την Ελλάδα. Όσο κι αν φαίνεται υπερβολικό αφού πρόκειται για κάτι που συνέβη πριν από 3000 χρόνια. Πάντως μου άρεσε η ιδέα ότι είμαι Έλληνας.

Στο σπίτι σας μαγείρευαν ελληνικά φαγητά;

Ναι βέβαια. Ξέρω την ελληνική κουζίνα από πολύ νωρίς. Μου αρέσουν τα ψητά, ο μουσακάς, το παστίτσιο, γιουβαρλάκι, κουλούρια. Όλα μου αρέσουν.

H μητέρα σας κατάγεται από την Ιρλανδία. Υπάρχουν ομοιότητες ανάμεσα στην ελληνική και ιρλανδική ψυχοσύνθεση;

Νομίζω ότι το κοινό είναι πως έχουν και οι δύο την ίδια τραγική αίσθηση για τα πράγματα και τη ζωή. Την ίδια στιγμή όμως έχουν και την αίσθηση του χιούμορ. Αυτό εξισορροπεί τη κατάσταση.

Έχετε μείνει στην Ελλάδα για κάποιο διάστημα;

Δυστυχώς όχι. Την έχω επισκεφτεί σαν τουρίστας και η παραμονή μου ήταν συνήθως 2- 3 εβδομάδες. Μου έκανε εντύπωση που ..είδα τόσους πολλούς ανθρώπους να μου μοιάζουν! Αυτό που μου κάνει την μεγαλύτερη εντύπωση είναι πόσο χαριτωμένοι, ευγενείς και φιλικοί είναι οι Έλληνες. Όταν έρχεσαι από το Βερολίνο το εκτιμάς αυτό. Ειδικά όταν έχεις μαζί σου ένα παιδί. Όταν πηγαίνω σε κάποια πλατεία συναντώ άγνωστους ανθρώπους που μου μιλάνε. Αυτό δεν συμβαίνει στο Βερολίνο.

Γιατί ζείτε στο Βερολίνο;

Πήγα με μία υποτροφία. Η γερμανική κυβέρνηση που έδωσε ένα διαμέρισμα και χρήματα για να ζω εκεί και να δουλεύω, γράφοντας το βιβλίο μου.

Η Αμερική πώς σας φαίνεται σαν τόπος διαμονής;

Υπάρχουν τόσο διαφορετικά μέρη και τρόποι ζωής στην Αμερική που είναι πολύ δύσκολο να μιλήσεις συνολικά. Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν στη Φλόριντα και μιλούν ισπανικά. Πιστεύω πάντως ότι η Αμερική είναι ένας όμορφος τόπος για να ζει κανείς.

Σας πήρε δέκα χρόνια να γράψετε το βιβλίο. Ποιά ήταν η μεγαλύτερη δυσκολία;

Νομίζω ότι ήταν το γεγονός πως έπρεπε να συγκεντρώσω πολλά στοιχεία. Ιστορικά στοιχεία, γενετικές πληροφορίες. Επίσης η υπόθεση είναι αρκετά περίπλοκη. Πρόκειται για την αφήγηση της ιστορίας τριών γενεών. Μου ήταν επίσης δύσκολο να βρω τη σωστή «φωνή» με την οποία θα αφηγούμουν την ιστορία, τη σωστή τεχνική εξιστόρησης. Αυτό ήταν πολύ δύσκολο.

Ο ήρωας σας αλλάζει φύλο και αποκτά νέα ταυτότητα. Πιστεύετε ότι ο άνθρωπος μπορεί τελικά να ξαναγεννηθεί στη διάρκεια της ζωής του;

Πρόκειται για μία ιδέα που έχει μακρά ιστορία. Μαζί της έχει ασχοληθεί τόσο η λογοτεχνία, όσο και η θρησκεία. Νομίζω πάντως ότι το έχουν αισθανθεί αρκετοί άνθρωποι αυτό. Πολλές φορές αισθανόμαστε ότι ξαναγεννιόμαστε κυρίως πνευματικά. Πιστεύω άλλωστε ότι αυτό μπορεί να συμβεί περισσότερες από δύο φορές στη ζωή ενός ανθρώπου. Μόνο που τελικά… μένουμε οι ίδιοι!

Πιστεύετε τελικά ότι ο δυτικός πολιτισμός είναι ένας …ερμαφρόδιτος πολιτισμός,; Ένας πολιτισμός «Ανάμεσα στα δύο φύλα»;

Ασφαλώς και υπάρχουν έντονα στοιχεία ερμαφροδιτισμού στο δυτικό πολιτισμό. Άντρες και γυναίκες ντύνονται με τον ίδιο τρόπο και δουλεύουν στις ίδιες δουλειές. Νομίζω πως αν το συγκρίνει κανείς αυτό με το παρελθόν θα διαπιστώσει ότι το στοιχείο unisex έχει επικρατήσει.

Πώς αισθανθήκατε μετά την απονομή του Βραβείο Pulitzer;

Σε πρώτη φάση με εξέπληξε. Νομίζω ότι το μόνο που μπορεί να πει κανείς για τα βραβεία, είναι πως νοιώθεις όμορφα, όταν τα κερδίζεις. Είναι ωραίο να ξέρεις ότι ο κόπος σου δεν πήγε χαμένος.