Γράφει η Ελένη Παπουτσή, Εκπαιδευτικός – Πολιτισμολόγος Ευρωπαϊκού Πολιτισμού

Ιστορικά η έννοια των αρχαιοελληνικών διαλέκτων, καλύπτει τη χρονική περίοδο, που αρχίζει από την εμφάνιση των Ελλήνων στον σημερινό ελλαδικό χώρο έως τον 6ο αιώνα . μ.Χ. Οποιαδήποτε διάλεκτο ή ιδίωμα και αν μιλούσαν ή έγραφαν οι αρχαίοι Έλληνες, είχαν την εντύπωση ότι χρησιμοποιούσαν την ίδια γλώσσα, την ελληνική. Την ίδια σχέση έχουμε και οι Νεοέλληνες με την ενιαία ελληνική γλώσσα, έχουμε δηλαδή την ίδια εντύπωση, ότι μιλούμε την ίδια γλώσσα με τους προγόνους μας, πλεονέκτημα που δεν μπορούμε να το προσομοιάσουμε με κανέναν άλλο λαό του κόσμου. Τα οποιαδήποτε εμπόδια αντιληπτότητας (που κατατάσσουν στο ίδιο πλάνο την αρχαία ελληνική, τσακωνική, κυπριακή, κατωιταλική κ.ά.) κρίνονται επουσιώδη.

«Η αίσθηση της ενιαίας γλώσσας που μας επιτρέπει να βλέπουμε σε ένα σύνολο όλες τις διαχρονικές και διατοπικές μορφές της ελληνικής δεν είναι ψευδαίσθηση, αλλά βασίζεται σε άπειρα αναλλοίωτα στοιχεία του συστήματος που εξασφαλίζουν τη συνοχή της» (Μπαμπινιώτης 1994: κζ΄)

Η Δωρική διάλεκτος ήταν η πιο συνηθισμένη από τις αρχαιοελληνικές διαλέκτους, και ομιλείτο σε πολλές περιοχές της Ελλάδας. Αρκετοί επιστήμονες θεωρούν πως η Δωρική ήταν και η αρχαία μακεδονική γλώσσα. Πρόκειται για τη διάλεκτο του φύλου των Ιώνων, οι όποιο ήταν εγκατεστημένοι σε τμήματα της νοτιότερης και ηπειρωτικής Ελλάδας κατά τη 2η π.Χ. χιλιετία. Αργότερα εκδιώχτηκαν ή αφομοιώθηκαν από άλλα φύλα, και μεταφέρθηκαν στην Αττική και την Εύβοια, όπως και σε πολλά άλλα μέρη της Ελλάδας. Από την Ιωνική διάλεκτο, ξεκινάει και η Αττική διάλεκτος.

Μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά της Ιωνικής είναι: Τροπή του παλαιού μακρού α σε η (= μακρό ε): φᾱ́μα > φήμη, νᾶσος > νῆσος, δᾶμος > δῆμος. Σίγηση του φθόγγου που συμβολιζόταν με το γράμμα F(δίγαμμα): Fέργον > ἔργον, Fοῖκος > οἶκος. Τροπή της συλλαβής τι σε σι: δίδωσι, εἴκοσι, διακόσιοι (αντίστοιχα δωρικά: δίδωτι, Fίκατι, διακάτιοι). Κλίση του πληθυντικού των προσωπικών αντωνυμιών ως εξής: ἡμέες ἡμέων ἡμέας (αττικά με συναίρεση ἡμεῖς ἡμῶν ἡμᾶς). Απαρέμφατα σε -ναι: εἶναι, τιθέναι, λελυκέναι. Ανατολική ομάδα: Ιωνική – Αττική = Το μακρό – α τρέπεται σε – η, το κ αντί το π μπροστά από α , ο. Έχουμε αλλαγή του χρόνου του φωνήεντος (μακρόχρονο δίπλα σε βραχύ, λαός – ληός – λεώς) στη γενική ενικού ώ – έω στα πρωτόκλητα σε – ής, – ε αντί – ει στα συγκριτικά. ( ιστορίη – ιρός – ώρη – κάτημαι – οκοίος – έθνεα – χώρη – ξείνος)